Læknablaðið : fylgirit - 01.12.1983, Blaðsíða 38

36
Lárus Helgason
AFDRIF GEÐKLOFASJÚKLINGA 10-11 ÁRUM
EFTIR FYRSTU KOMU TIL GEÐLÆKNIS
Áður hefur verið gerð grein fyrir rannsókn (1) er
sýndi að árin 1966 og 1967 leituðu samtals 2.388
sjúklingar til geðlækna á fslandi í fyrsta skiptið.
Lýst var afdrifum allra þessara sjúklinga fram til
ársins 1973. Eitt hundrað og sjö þeirra höfðu geð-
klofa (schizophreniu).
Hér verður fjallað nánar um afdrif þessara geð-
klofasjúklinga allt fram til ársloka 1977 eða í 10-
11 ár eftir fýrstu komu. Afdrif eru m.a. metin m.t.t.
geðheilsu, félagslegra samskipta og vinnugetu.
Ljóst er að niðurstaða á mati hvers þessara
þriggja þátta þarf ekki að fara saman hverju sinni.
Borið er saman mat þeirra hvers fyrir sig fimm
sinnum á tímabilinu 1962-1977. Þannig fæst
gleggri mynd af ástandi sjúklings fyrir og eftir
fyrstu komu. Sýnd er tíðni og áætluð hlutfallstala
þeirra Islendinga er leita til geðlækna einhvern
tímann á ævinni.
AÐFERÐ
Rannsóknin nær til allra geðklofasjúklinga er leit-
uðu í fyrsta skipti til geðlækna árin 1966-1967. Við
greiningu geðklofa var farið eftir 8. alþjóðlegu
sjúkdómsgreiningaskránni.
Upplýsingar um ástand þeirra voru fengnar hjá
geðlæknum og úr sjúkraskrám geðsjúkrahúsa.
Haft var beint samband við 67 sjúklinga er höfðu
legið á geðsjúkrahúsum, mætt á göngudeildum eða
voru meðhöndlaðir af undirrituðum. Nánari upp-
lýsingar um ástand þeirra voru einnig fengnar hjá
heimilislæknum eða öðrum læknum er stunduðu
þá og a.m.k. einum aðstandanda eða öðrum er var
kunnugur ástandi þeirra. Þannig voru fengnar
upplýsingar frá a.m.k. þrem aðilum um sérhvern
sjúkling. Upplýsingar um búsetu, hjúskaparstöðu
o.fl. voru fengnar úr íbúaskrám og þjóðskrá. Aldur
sjúklinga var miðaður við komuár. Niðurstöður
voru prófaðar tölfræðilega skv. chi-squere aðferð.
NIÐURSTÖÐUR
Á töflu I sést að fleiri karlar leituðu til geðlækna
fram að þrítugsaldri en konur voru síðan í meiri-
hluta fram til 45 ára aldurs. Eftir það var dreifingin
óregluleg. Tíðni (incidence) þeirra sjúklinga er
leituðu til geðlækna var hin sama fyrir karla og
konur eða 27/100.000/ár. Niðurstöður þessar eru
í samræmi við svipaðar erlendar athuganir (2).
Af 107 geðklofasjúklingum höfðu 11 látist fyrir
árslok 1977, 5 frömdu sjálfsmorð, þar af 4
innan fyrstu þriggja áranna eftir komu. Dánar-
tíðnin reyndist vera um 10.3/100.000/ár sem lætur
nærri að vera þrisvar sinnum hærri tíðni en hjá
öðrum íslendingum. Tveir sjúklingar höfðu flust af
landi brott nokkrum árum fyrir rannsóknarlok og
tókst ekki að fá upplýsingar um afdrif þeirra. Alls
var því unnt að fylgjast með 94 sjúklingum út rann-
sóknartímabilið eða til ársloka 1977.
Niðurstöður hér á eftir miðast því við þessa 94
sjúklinga, eða 48 karla og 46 konur. Hlutfall kynja
er nánast hið sama og hjá þjóðinni.
Meðalaldur karla við fyrstu komu var 30 ár en
39 ár hjá konum. Svipaður aldursmunur hefur
komið fram í öðrum rannsóknum (2).
Við fyrstu komu voru 36 (75%) af 48 körlum
ókvæntir og 23 (50%) af 46 konum voru ógiftar.
Af samtals 59 ógiftum sjúklingum voru í árslok
1977 48 (81.4%) enn ógiftir. Af 29 giftum
voru 24 (82.8%) enn í hjúskap í lok rannsóknar-
innar. Tvær konur höfðu þó bæði skilið og gifst
aftur á rannsóknartímabilinu. Tölfræðilegur
TAFLA I
Kyn, aldur og tldni sjúklinga/100.000 íbúa er leituðu í fyrsta
skipti til gedlækna árin 1966 og 1967.
Aldur: Alls kk. kvk.
Fjöldi Tíðni Fjöldi Tíðni Fjöldi Tíðni
10-14 4 9 4 18 — —
15-19 18 48 11 58 7 39
20-24 18 59 11 70 7 47
25-29 10 43 6 51 4 35
30-34 8 35 4 34 4 36
35-39 16 67 7 57 9 77
40-44 10 46 3 27 7 66
45-49 5 25 3 30 2 21
50-59 9 56 3 36 6 75
60- 9 102 2 52 7 143
Alls 107 27 54 27 53 27
Meðalaldur 34,9 30,0 39,6