Læknablaðið : fylgirit - 01.12.1983, Blaðsíða 41

39
Niðurstöður gætu þó bent til þess að betri geð-
heilsa og vinnugeta komi í kjölfar versnandi félags-
legrar aðlögunar eða aukinnar félagslegrar ein-
angrunar hjá sumum sjúklingum.
Mynd IV sýnir samanburð á þeim er lögðust inn
á geðsjúkrahús og þeim er aðeins voru meðhöndl-
aðir utan geðsjúkrahúsa. Par sést að hjá þeim er
lögðust inn var tilhneiging til félagslegrar einangr-
unar meira áberandi. Munurinn var samt hér ekki
marktækur.
Mynd V sýnir samanburð á sjúklingum er bjuggu
á Stór-Reykjavíkursvæðinu og þeim er bjuggu
utan þess. Þar sést að félagsleg samskipti skerðast
meira meðal þeirra er búa á Stór-Reykjavíkur-
svæðinu, en geðheilsa batnar og vinnugeta vex.
UMRÆÐA
Af 2.388 sjúklingum, er leituðu í fyrsta skiptið til
geðlækna á íslandi árin 1966 og 1967, töldust 107
vera haldnir geðklofa.
Við greiningu geðsjúkdóma var stuðst við leið-
beiningar er fylgdu 8. alþjóðlegu sjúkdóms-
skránni (5). Ákvörðun um endanlega sjúkdóms-
greiningu var tekin árið 1973 eða 6-7 árum eftir
NO
NO
50
40
30
20 \ . -O o
10 —N zzk-
0 *
02 67 70 73 77 A
H-----t GEOHEILSA
4-----a FÉLAGSLEG SAMSKIPTI
O----O VINNA
MYND V
Samanburður á afdrifum sjúklinga eftir búsetu fyrir tímabilið
1962-1977
fyrstu komu. Þá lágu fyrir mjög ítarlegar upplýs-
ingar um sjúkrasögu, feril hvers einstaklings, bæði
fyrir fyrstu komu og eftir, eða frá árinu 1962 fram
til ársloka 1973. Bæði þá og við endurskoðun árið
1977 var ljóst að sjúkdómsgreiningin hafði verið
ákveðin í nokkuð þröngri merkingu og stuðst við
skýr, alvarleg og fremur langvinn einkenni. Lýsa
má sjúkdómsgreiningunni þannig að hún bæri svip
af kröfum um þung einkenni New Hawen skalans
(6) og kröfum um Iangvinnan sjúkdómsferil með
litlu ívafi af geðsveiflum Feighner skalans (7).
Aðeins 7 (7,5%) sjúklingar nutu eðlilegrar geð-
heilsu 1977. Árangur þessi er sýnu verri en kemur
fram í erlendum rannsóknum. Bent hefur verið á
(8, 9) að bati fáist hjá 25-30% sjúklinga er voru
haldnir geðklofa. Jafnvel hefur verið bent á (10,
11) að 30-35% sjúklinga voru einkennalausir eftir
fimm ára meðferð. Skýringin á þessum, að því er
virðist, lélega árangri er fólgin í greiningu sjúk-
dómsins annars vegar, og hins vegar á misjöfnu
mati á afdrifum. Hafa ber í huga að allmargir
sjúklinga á stigi 2 og 3 voru í raun eðlilegir í fram-
komu, en nutu reglubundinnar meðferðar. Hefði
aðeins verið tekið tillit til framkomu þeirra, þá
mun láta nærri að árangur af rannsókn þessari sé
svipaður og almennt gerist erlendis.
Þrettán (13,8%) nutu eðlilegra samskipta, en
alls (38,3%) töldust 36 vera í sæmilegum félags-
legum samskiptum. Árangur þessi er einnig heldur
lakari en almennt kemur fram í erlendum rann-
sóknum (4, 10, 11) þar sem niðurstöður sýna al-
mennt að 60% sjúklinga séu í sæmilegum félags-
legum samskiptum. Nokkuð margir sjúklingar í lið
3, er höfðu tilhneigingu til einangrunar og óvirkni í
félagsmálum, voru sæmilega ánægðir og sjálf-
stæðir, vinnandi og í eigin herbergjum. Því má telja
líklegt að árangur sé svipaður hér og erlendis ef
skilgreiningar væru svipaðar. Rúmur helmingur
sjúklinganna var ýmist í fullu starfi eða vann reglu-
bundið meira en hálft árið. Erfitt er að bera þessar
niðurstöður saman við erlendar niðurstöður, þar
sem athuganir á vinnugetu eru takmarkaðar, en
sýnt hefur verið fram á svipaðan árangur (4).
Við samanburð á horfum innbyrðis kemur í ljós
að fremur litlar breytingar verða á tímabilinu
1970-1973. Eftir það batnar ástandið heldur m.t.t.
geðheilsu og reglubundinnar vinnu. Þeim sjúkl-
ingum fækkar hins vegar, er náð höfðu sæmilegum
félagslegum samskiptum. Nokkrir þeirra, er töld-
ust eiga fáa vini og starfa lítið eða óreglulega að
félagsmálum, urðu nú óvirkari í félagslegum sam-
skiptum og fram kom ákveðin tilhneiging til félags-
legrar einangrunar. Hafa ber í huga að upplýsingar