Læknablaðið : fylgirit - 01.12.1983, Side 43

41
Lárus Helgason
SAMANBURÐUR Á AFDRIFUM GEÐSJÚKLINGA
MEÐ EÐA ÁN GEÐRÆNNA LÍKAMSEINKENNA
Þótt skoöanir séu skiptar um skilgreiningu og
tengsl líkamlegra einkenna sem teljast vera af geð-
rænum uppruna, er almennt viðurkennt að andlegt
álag eða truflun geti leitt til slíkra einkenna. Oftast
ber þó einnig á öðrum geðrænum einkennum.
Sjúkdómsgreiningar slíkra líkamseinkenna eru því
oft óljósar.
Ljóst er að einkenni þau, er sjúklingar lýsa, er
þeir leita til lækna, ráða miklu um hvers konar
meðhöndlun þeir fá. Sjúklingar með geðræn
líkamseinkenni eru í flestum tilfellum fyrst með-
höndlaðir af öðrum læknum en geðlæknum. Ekki
er vitað með neinni vissu hversu margir þeirra fá
þannig bót meina sinna, en sumum batnar þó ekki.
Telja má víst að hjá þeim er ekki fá bata stríði
allmargir einnig við önnur geðræn einkenni. Lík-
legt má telja að verulegur hluti þeirra, er leita
einnig til geðlækna, séu úr slíkum hópi. Vegna
skorts á rannsóknum er lítið vitað um á hvern hátt
sjúklingar með geðræn líkamseinkenni kunni að
vera ólíkir öðrum geðsjúklingum.
Rannsókn þessi fjallar um samanburð á horfum
sjúklinga, er leita til geðlækna án frekari aðgerða
annarra lækna og sjúklinga er leita til geðlækna
þegar þeir hafa verið meðhöndlaðir af öðrum
læknum vegna geðrænna líkamseinkenna.
AÐFERÐ
Á árunum 1966 og 1967 leituðu alls 2.388 nýir
sjúklingar til geðlækna á íslandi (1). Rannsókn
þessi fjallar nánar um þá sjúklinga er voru á aldrin-
um 15-59 ára við fyrstu komu og voru lifandi í
árslok 1973. Hér er um að ræða 1.778 sjúklinga.
Alls voru 790 (44.4%) þeirra í meðhöndlun hjá
öðrum læknum vegna geðrænna líkamseinkenna
einhvern tíman á tímabilinu, þrem mánuðum
fyrir og/eða þrem mánuðum eftir fyrstu komu til
geðlækna. Tæplega helmingur þeirra hafði verið í
meðferð hjá öðrum læknum lengur en í hálft ár
áður en þeir leituðu til geðlækna. Fyrir fyrstu
komu til geðlækna höfðu 742 verið í slíkri með-
ferð, en 48 var vísað eða fóru að eigin frumkvæði
til annarra lækna eftir fyrsta viðtal hjá geðlæknum.
Upplýsingar um sjúklinga voru fengnar hjá geð-
læknum og öðrum læknum, er stunduðu þá og
a.m.k. einum öðrum aðila er var kunnugur ástandi
þeirra. Einnig voru upplýsingar fengnar úr
sjúkraskrám nærri allra sjúkrahúsa landsins, hjá
Tryggingastofnun ríkisins og sjúkrasamlögum. Ég
hafði meðhöndlað tæplega 40% þeirra. Upplýs-
ingar um aldur voru úr þjóðskrá. Aldur var mið-
aður við fyrstu komu til geðlækna. Ástand sjúkl-
inga var metið m.t.t. vinnugetu, meðferðar og
heilsu. Niðurstöður meðferðarinnar voru prófaðar
tölfræðilega samkvæmt chi-square aðferð.
NIÐURSTÖÐUR
Af 1.778 sjúklingum í rannsókn þessari voru 790
eða 44.4% meðhöndlaðir vegna geðrænna líkams-
einkenna um það leyti er þeir komu í fyrsta sinn til
geðlæknis. Af alls 727 körlum í rannsókninni liðu
279 þeirra eða 38.4% af geðrænum líkamsein-
kennum. Af alls 1.051 konu liðu 511 eða 48.6%
af sömu einkennum. Hlutfallslega liðu mun fleiri
konur af geðrænum sjúkdómum en karlar og er
það í samræmi við erlendar rannsóknir (2). Tíðni
nýrra sjúklinga er leita til geðlækna á aldrinum 15-
59 ára var 372/ 100.000/ár en tíðni nýrra sjúklinga
er hafa geðræn líkamseinkenni við komu til geð-
lækna var 87/100.000/ár.
Hlutfallslega fæstir sjúklingar á aldrinum 45-59
ára eða 39.6% liðu af geðrænum líkamseinkenn-
TAFLAI
Aldursdreifing sjúklinga meö geöræn líkamseinkenni og hlutfall miðaö við heildarfjölda
Aldur:_________________________________________15-29 % 30-44 % 45-59 % Alls %
Fjöldi sjúklinga með geðræn líkamseinkenni 314 44.0% 319 47.7% 157 39.6% 790 44.4%
Heildarfjöldi 713 669 396 1778
X2 = 6.40 ; DF = 2 ; P<0.05