Sagnir - 01.06.1993, Side 123

Sagnir - 01.06.1993, Side 123
að manninn “hendir sú slysni”, að leggja hug á aðra konu, og eignaðist hann bam með henni. Af þessu leiddi ósamlyndi mikið milli hjónanna. Ingunn spurði eig- inkonuna, að ósk mannsins, hvers vegna hún gæti ekki, þrátt fyrir hans einlægu iðmn, fyrirgefið honum og verið honum ja£n ástúðleg og áður. Svarið var á þessa leið: Hér er ekki aðeins um fyrirgefningu að ræða, “því að” sagði hún, “það er eins og ef Jón hefði limlest mig, svift nfig hönd eða fæti; það gæti ég fyrir- gefið honum, þegar ég sæi að hann iðr- aði þess, en mér væri ekki í sjálfsvald sett, að vinna jafnt fyrir hann á eftir, og gæti ekki látið Hminn vaxa aftur”.15 Ingunn líkir konunni við Brynhildi Buðladóttur, sem hvorki vildi Hfa sjálf, eða lofa Sigurði Fáfnisbana að lifá, effir að hann hafði bmgðist henni. Ekki er þó laust við að hún dáist að ástríðum sem þessum. Konur töldu sig ástríkari en karl- menn. A þessum tíma var viðurkennd og af fáum gagnrýnd, hugmyndin um kon- una sem tilfinningaveru en karlmanninn sent hinn harða baráttumann, sem aflaði konu og bami björg í bú. Því kemur ekki á óvart að lesa skrif Rannveigar Olafsdóttur Briem til bróður síns, séra Eggerts Brieni: Eg var heldur ekki búin að vera þér lengi samtíða, þegar mig fór að gmna brjóst þitt um heitari og meiri ást en almennt gjörist, og ég komst að þeirri niðurstöðu, að þú gætir elskað eins vel og kona, og frekar er ekki hægt að komast, ef miða skal við nokkuð hér í neðri byggðinni.16 A svipuðum nótum em orð Bríetar Bjamhéðinsdóttur í fyrirlestri hennar Um hag og réttindi kvenna. Hún segir: “...sýnist mjer ekkert vera ókvennlegra en mannúðarleysi, harðstjóm og ónær- gætni, og ekkert samkvæmara kvenn- legu eðli en ntannúð umhyggjusemi og nærgætni við þá, sem em undirgefnir.”17 Konurnar okkar áttu sér stundum kærasta á laun sem þær helltu úr skálum ástar sinnar yfir svo manni verður nóg um. ...hvað er ánægjulegra en að fa bréf ffá þér, elskuverðasti kærasti, þegar ert í fjarlægð, sjá þina gæsku og góða hjartalag í öllum greinum, já, sú á- nægja uppfylfir mitt hjarta með þá gleði, sem ég í mínum kringumstæð- um get fengið ... O, hvað ég er ánægð með minn yndis- legasta kærasta, með hans eðla rétt þenkjandi hjarta- lag, sem vissulega gerir hann og mig eilíflega lukkulega, æ, ég græt af gleði þá ég hugsa um það.18 Þrátt fyrir fjár- hagslegt ósjálfstæði sitt og réttleysi í þjóðfelaginu, vom konur oft viljugar til að reyna að standa á eigin fótum. Þær hlupu svo sannarlega ekki til að taka hvaða bónorði sent gafst. Þær áttu til mikla seiglu sem gat fleytt þeim yfir lífsins hjalla án eiginkarla. Karllausi kosturinn þótti þeim þó ekki mjög árennilegur, því eins og nú, bera tvö bök meiri byrðar en eitt. Kona skrifaði bréf 1851 og tekur þar töluvert dýpra í árina. Hún hreinlega segir: “Dauð er jafnan höfuðlaus kona heima, má ég segja eins og karlinn.”19 Að uppfylla sín skyldustörf Konur vildu standa sig sem best í hús- móðurhlutverkinu og höfðu áhyggjur af uppeldi bama sinna, eins og Sigríður Sveinsdóttir segir í tveimur bréfum til Kristrúnar Jónsdóttur fóstm sinnar árið 1860: Mínar mestu áhyggjur em nú það að geta uppalið þessi böm, sem guð gefur mér, svo þau geti snemrna lært að ganga á hans vegum, en það er nú vandaverkið, og ég svo lítið reynd og vankunnandi í því ... En ég kvíði mest fyrir sjálfri mér og treysti mér svo iUa til að uppfyHa mín skyldu- störf.20 Húsmóðurstarfið var áhygguefhi. Það þurfti að koma bömunum til manns og sjá um að aUt gengi vel fyrir sig innan- stokks. Að auki þessum áhyggjum höfðu konumar á endanum Htið vald til að taka og eigmst börn í iieilögu lijómbaudi. ákvarðanir um mál barna sinna. Þær hafa kannski verið einskonar umsagnaraðili en endanlegt úrsfitavald hafði heimifisfaðir- inn, eiginmaðurinn. Dæmi um það er að fmna í bréfi Dómhildar Briem til eigin- manns síns Olafs Briem árið 1851. Eg ætla að biðja þig að afiáða ekkert urn að koma Eggert okkar fyrir í Hmna. Eg get ómögulega látið hann burt svona ungan, hann er ekki nema 11 ára enn. Ef hann lifir og þú vilt láta hann læra þess háttar, sem þér datt í hug í vetur, er nógur tíminn ... Þú sagðir í vetur þú spyrðir mig ekkert að því, þó þú kæmir honum fyrir í Hmna, en því betur ætla ég að biðja þig fyrir að ráða það ekki fyrir fhUt og fast í þetta sinn.21 Móðurástin tók dijúgan hluta af hjarta kvenna; bamaumönnun tók dijúgan Konur áttu að elska SAGNIR 121
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148

x

Sagnir

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.