Sagnir - 01.06.1993, Síða 123

Sagnir - 01.06.1993, Síða 123
að manninn “hendir sú slysni”, að leggja hug á aðra konu, og eignaðist hann bam með henni. Af þessu leiddi ósamlyndi mikið milli hjónanna. Ingunn spurði eig- inkonuna, að ósk mannsins, hvers vegna hún gæti ekki, þrátt fyrir hans einlægu iðmn, fyrirgefið honum og verið honum ja£n ástúðleg og áður. Svarið var á þessa leið: Hér er ekki aðeins um fyrirgefningu að ræða, “því að” sagði hún, “það er eins og ef Jón hefði limlest mig, svift nfig hönd eða fæti; það gæti ég fyrir- gefið honum, þegar ég sæi að hann iðr- aði þess, en mér væri ekki í sjálfsvald sett, að vinna jafnt fyrir hann á eftir, og gæti ekki látið Hminn vaxa aftur”.15 Ingunn líkir konunni við Brynhildi Buðladóttur, sem hvorki vildi Hfa sjálf, eða lofa Sigurði Fáfnisbana að lifá, effir að hann hafði bmgðist henni. Ekki er þó laust við að hún dáist að ástríðum sem þessum. Konur töldu sig ástríkari en karl- menn. A þessum tíma var viðurkennd og af fáum gagnrýnd, hugmyndin um kon- una sem tilfinningaveru en karlmanninn sent hinn harða baráttumann, sem aflaði konu og bami björg í bú. Því kemur ekki á óvart að lesa skrif Rannveigar Olafsdóttur Briem til bróður síns, séra Eggerts Brieni: Eg var heldur ekki búin að vera þér lengi samtíða, þegar mig fór að gmna brjóst þitt um heitari og meiri ást en almennt gjörist, og ég komst að þeirri niðurstöðu, að þú gætir elskað eins vel og kona, og frekar er ekki hægt að komast, ef miða skal við nokkuð hér í neðri byggðinni.16 A svipuðum nótum em orð Bríetar Bjamhéðinsdóttur í fyrirlestri hennar Um hag og réttindi kvenna. Hún segir: “...sýnist mjer ekkert vera ókvennlegra en mannúðarleysi, harðstjóm og ónær- gætni, og ekkert samkvæmara kvenn- legu eðli en ntannúð umhyggjusemi og nærgætni við þá, sem em undirgefnir.”17 Konurnar okkar áttu sér stundum kærasta á laun sem þær helltu úr skálum ástar sinnar yfir svo manni verður nóg um. ...hvað er ánægjulegra en að fa bréf ffá þér, elskuverðasti kærasti, þegar ert í fjarlægð, sjá þina gæsku og góða hjartalag í öllum greinum, já, sú á- nægja uppfylfir mitt hjarta með þá gleði, sem ég í mínum kringumstæð- um get fengið ... O, hvað ég er ánægð með minn yndis- legasta kærasta, með hans eðla rétt þenkjandi hjarta- lag, sem vissulega gerir hann og mig eilíflega lukkulega, æ, ég græt af gleði þá ég hugsa um það.18 Þrátt fyrir fjár- hagslegt ósjálfstæði sitt og réttleysi í þjóðfelaginu, vom konur oft viljugar til að reyna að standa á eigin fótum. Þær hlupu svo sannarlega ekki til að taka hvaða bónorði sent gafst. Þær áttu til mikla seiglu sem gat fleytt þeim yfir lífsins hjalla án eiginkarla. Karllausi kosturinn þótti þeim þó ekki mjög árennilegur, því eins og nú, bera tvö bök meiri byrðar en eitt. Kona skrifaði bréf 1851 og tekur þar töluvert dýpra í árina. Hún hreinlega segir: “Dauð er jafnan höfuðlaus kona heima, má ég segja eins og karlinn.”19 Að uppfylla sín skyldustörf Konur vildu standa sig sem best í hús- móðurhlutverkinu og höfðu áhyggjur af uppeldi bama sinna, eins og Sigríður Sveinsdóttir segir í tveimur bréfum til Kristrúnar Jónsdóttur fóstm sinnar árið 1860: Mínar mestu áhyggjur em nú það að geta uppalið þessi böm, sem guð gefur mér, svo þau geti snemrna lært að ganga á hans vegum, en það er nú vandaverkið, og ég svo lítið reynd og vankunnandi í því ... En ég kvíði mest fyrir sjálfri mér og treysti mér svo iUa til að uppfyHa mín skyldu- störf.20 Húsmóðurstarfið var áhygguefhi. Það þurfti að koma bömunum til manns og sjá um að aUt gengi vel fyrir sig innan- stokks. Að auki þessum áhyggjum höfðu konumar á endanum Htið vald til að taka og eigmst börn í iieilögu lijómbaudi. ákvarðanir um mál barna sinna. Þær hafa kannski verið einskonar umsagnaraðili en endanlegt úrsfitavald hafði heimifisfaðir- inn, eiginmaðurinn. Dæmi um það er að fmna í bréfi Dómhildar Briem til eigin- manns síns Olafs Briem árið 1851. Eg ætla að biðja þig að afiáða ekkert urn að koma Eggert okkar fyrir í Hmna. Eg get ómögulega látið hann burt svona ungan, hann er ekki nema 11 ára enn. Ef hann lifir og þú vilt láta hann læra þess háttar, sem þér datt í hug í vetur, er nógur tíminn ... Þú sagðir í vetur þú spyrðir mig ekkert að því, þó þú kæmir honum fyrir í Hmna, en því betur ætla ég að biðja þig fyrir að ráða það ekki fyrir fhUt og fast í þetta sinn.21 Móðurástin tók dijúgan hluta af hjarta kvenna; bamaumönnun tók dijúgan Konur áttu að elska SAGNIR 121
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148

x

Sagnir

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.