Sagnir - 01.06.2001, Síða 98

Það gerði einn helsti hugmyndasmiður nasista Alfred
Rosenberg í bók sinni Goðsögn tuttugustu aldarinnar:
„Þátttaka kvenna í atvinnulífinu lækkaði laun karl-
manna. Afleiðing þess var sú að karlmenn voru pip-
arsveinar óeðlilega lengi. Það leiddi til fjölgunar
ógiftra kvenna á giftingaraldri. Það leiddi svo til
aukins vændis.“20
Þessi sérkennilega afstaða til kvenna skýrist þó
ekki af íhaldsseminni einni né heldur á hræðslu við
þátttöku kvenna í atvinnulífinu. Hún byggðist öðru
fremur á hugmyndum um viðhald kynstofnsins sem
ekki væri unnt að viðhalda nema með þátttöku
Germanía vakir yfir sonum
sínum á vígvellinum.
kvenna. Þátttaka í atvinnulífinu myndi skarast við
það „æðra“ hlutverk að fæða börn og fóstra þau.
Þjóðernishyggja og kynþáttahyggja eiga fylgi sitt að
þakka þeirri „vá“ sem kynstofninum stafar af
erlendri innrás og blöndun. Slík umræða var t.d. ríkj-
andi þegar illa horfði fyrir Frökkum í fyrri heims-
styrjöldinni. Frakkar óttuðust ekki einungis áhrif
þess að óskilgetin börn þýskra ofbeldismanna væru
að dafna í frönskum móðurkviði heldur líka að fólks-
fjölgun var mun meiri í Þýskalandi en í Frakklandi.
Umræðan beindist því að sambandi kynþáttar, blóðs
og landsvæðis og getuleysi Frakka gagnvart þýsku
valdi.21 Sjálfsvorkunn og vanmáttur hermanna á
vígvellinum er þar með tengdur getuleysi þeirra kyn-
ferðislega.
Ekki var heldur alltaf svo að hermenn hugleiddu
eigið getuleysi og teldu sig bera alla sök á því þegar
illa fór. Dæmi um þetta má finna í stríðsáróðri í
Króatíu þegar sigurvíma breyttist í reiði yfir ósigrum.
Móðurímynd Króatíu varð í einu vetfangi að „fall-
inni konu“ eins og kom fram í einu króatísku dag-
blaðanna árið 1992: „Króatía upplifði siðferðislegt
hrun, sem einungis kona getur upplifað þar sem það
eru ekki til neinir lauslátir karlmenn. Einungis lauslát
kona gefst upp án þess að veita mótspyrnu og tekur
þessu sem óumflýjanlegu hlutskipti eða örlögum.
Hins vegar verjast karlmenn.“22 Á þennan hátt
breyttist hin háleita mær/móðir/fóstra í fallna,
auðunna konu og hóru og ábyrgðin færðist til hennar
af óförum í stríðinu.23
Svipaðar ímyndir má finna í Frakklandi fyrri
heimsstyrjaldarinnar þar sem Frakkland var tákngert
sem vændiskona. Þessi mynd siðferðisskorts og laus-
lætis átti að sýna hversu Frakkland var hrjáð af
hneykslismálum og flokkadráttum. Hún sýndi hversu
rýrir líkamlegir burðir og kvenlegt siðferði Frakk-
lands mátti sín lítils gagnvart karlmannlegu valdi
Þýskalands.24
Konur, sem er svo mikilvægt að verja í stríði, eru samtímis
uppfullar af allskyns löstum. Þær eru gjarnan sýndar sem þær
séu þess ekki verðar að fyrir þær sé barist, að þeim sé ekki
treystandi og jafnvel sýndar sem óvinurinn sjálfur. I áróðurs-
veggspjöldum er konum lýst sem blaðurskjóðum sem missa út
úr sér mikilvæg hernaðarleyndamál með blaðri sínu svo sem
slagorðin „Lausmælgi sökkvir skipum"25 eða frægt bandarískt
veggspjald úr síðari heimsstyrjöldinni sem sýnir tvær konur
ræðast við í almenningsvagni en Hitler og Göring sitja fyrir aft-
an þær og á því stendur „Þú veist aldrei hver er að hlusta! VAN-
HUGSAÐ TAL KOSTAR MANNSLÍF."26
Þrátt fyrir slíkan áróður er hermönnum uppálagt að virða
sumar konur en bera enga virðingu fyrir öðrum. Þrátt fyrir
meinta siðferðisbresti kvenna er stríð engu að síður háð til að
vernda mæður, dætur og eiginkonur gegn þeim sem vilja nauðga
þeim og drepa.27 Þegar styrjaldaráróður hefur öðlast svo kyn-
ferðislegan undirtón, konur heima í héraði hafa verið upphafnar
samtímis því sem andstæðingurinn hefur verið svertur er nauð-
synlegt að athuga hverjar afleiðingar slíks málflutnings eru í eig-
inlegum bardaga.
Fullnaðarsigur nauðgunarinnar
Áður hefur verið bent á þá ráðandi áherslu í stríðsáróðri að
tengja órjúfanlegum böndum dularfulla móður- eða meyjar-
ímynd eiginlegu landssvæði. Vesna Kesic bendir á að:
Með hinu dularfulla sambandi konu, lands og þjóðar var
landið og þjóðin jafn svívirt og líkami einnar konu. Ein-
staklingur sem átti að baki einstaka reynslu þjáninga og
sársauka hvarf og var breytt í voldugt þjóðartákn. Kven-
líkamar voru teknir undir landsvæði þjóðarinnar.28
Að eiga konur hefur alltaf þótt merki um karlmannlegan ár-
angur og heyrir það með líkum hætti undir karlmannlegt stolt
að geta varið konur sínar. Óvinaherir sem nauðga konunum
eyðileggja allar vonir hins sigraða karlmanns um völd og eignir.
Með þeim hætti hefur líkami konunnar orðið táknrænn víg-
völlur, þar sem sigurvegarinn sendir auðskilin boð um fullnað-
arsigur sinn.29 Gerda Lerner gengur svo langt að telja að
nauðgun kvenna í samfélagi feðraveldisins sé í raun táknræn
vönun karlmanns, þar sem sá sem getur ekki varið konur sínar
sé sannarlega getulaus.30 Þetta getuleysi er tengt við foldina í
Frakklandi fyrri heimstyrjaldarinnar í orðum Dr. Paul Rabier
sem segir að eiginmaður án barna myndi sannarlega „skammast
sín og fyllast heift ef hann kæmi heim að akri sem hann hefði
ekki náð að sá almennilega."31
Nauðganir hafa ekki þann eina tilgang að niðurlægja óvina-
karlmenn því að þær geta líka þjónað markmiðum kynþátta-
hyggjunnar. Þær geta verið skipulagðar hernaðaraðgerðir og
liður í þjóðernishreinsunum. Vitnisburður bosnískra kvenna er
til merkis um að nauðganir hafi farið fram með svipuðum hætti
allsstaðar. Þær voru niðurlægðar vegna uppruna síns og mark-
miðið var að þunga þær svo þær gætu síðar meir fætt „litla
chetnikka.“32 Sökum þessa skilst enn betur ofuráhersla þjóðern-
issinna á móðurhlutverkið heima í héraði til þess að koma i veg
fyrir rýrnun kynstofnsins sem á endanum leiðir til landvinninga
kynstofnsins á erlendri grundu.
Sökum kynþáttahyggjunnar getur framferði hermanna verið
breytilegt eftir því hvaða þjóð á í hlut. Um þetta vitnar fram-
ferði Sovétmanna er þeir sóttu vestur á bóginn í heimsstyrjöld-
inni síðari. Slavneskar konur, þ.e. pólskar, tékkneskar,
slóvaskar, serbneskar og búlgarskar, urðu almennt ekki fórnar-
lömb ofbeldis Sovétmanna. Aðra sögu var að segja um þýskar
og ungverskar konur sem ekki voru slavneskar og þurftu að
þola taumlaust ofbeldi og nauðganir Sovétmanna.33
96