Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2009, Side 73

GUÐFRÆÐIN í PÓLITÍKINNI - PÓLITÍKIN í GUÐFRÆÐINNI
af hinu góða í náttúrunni svo sem að vilja vinna á akri, að vilja
eta og drekka, að vilja eiga vin, vilja klæðast, vilja byggja hús,
vilja kvænast, rækta kvikfé, læra ýmislegt gott, að vilja yfirleitt
hið góða, sem heyrir til þessu lífi. Allt þetta stenst þó ekki án
guðlegrar stjórnar, því að ffá honum og fyrir hann er þetta og
byrjaði að vera. Með vondum á ég við að vilja dýrka skurðgoð,
vilja manndráp o.s.frv.“
[Þeir fordæma Pelagíana og aðra, sem kenna, að vér án heil-
ags anda, einungis af náttúrlegum kröftum, getum elskað Guð
yfir alla hluti fram og sömuleiðis uppfyllt boðorð Guðs eftir eðli
verkanna. Því að þótt náttúrlegir kraftar geti nokkurn veginn
ffamkvæmt ytri verk - því að þeir geta haldið höndum sínum ffá
þjófnaði og ffá manndrápi - þá geta þeir ekki vakið innri hreyf-
ingar, t.d. guðsótta, traust til Guðs, þoliirmæði o.s.ffv.]2'’
Hér hggur til grundvallar lykilatriði í guðffæðilegri endurskoðun
Lúthers, sem er kenningin um réttlætingu af náð fyrir trú. Þessi hugmynd
um að við getum ekki stuðlað að okkar eigin frelsun undan syndinni með
verkum okkar, heldur sé það einungis á færi Guðs að veita okkur hjálpræði,
hefur oft verið túlkuð svo að Lúther hafi dregið gildi góðra verka í efa.
Lúther lagði trú og traust að jöfhu. Guð er sá sem við setjum traust okkar
á. Að réttlætast af náð fyrir trú merkir að við treystum óskilyrtum kærleika
Guðs til okkar. Ef við setjum traust okkar á eitthvað annað en þann Guð
sem hefur skapað okkur til samfélags við sig, höfum við sett skurðgoð í
stað Guðs. Við höfum skipt á gullkálfi og skapara okkar.26 Það var reynsla
Lúthers að góð verk gætu auðveldlega orðið að slíku „skurðgoði" eins og
hann taldi að gerst hefði í kaþólsku miðaldakirkjunni þar sem mikið var
lagt upp úr góðum verkum. Þess vegna vildi hann gera skýran greinarmun
á orsök og afleiðingu góðra verka. Góð verk gera okkur ekki góð eða rétt-
lát frammi fyrir Guði. Aftur á móti eru þau afleiðing af því sem Guð hefur
gert fyrir okkur, svar okkar eða viðbrögð við kærleika hans. Lúther lýsir
þessu sambandi réttlætingar af trú og góðra verka á eftirfarandi hátt í riti
sínu Umfrelsi kristins manns\
Þess vegna eru hin tvenn ummæli sönn: „Góð réttlát verk skapa
aldrei góðan, réttlátan mann, heldur vinnur góður réttlátur
25 Hér vitnað eftír Einari Sigurbjömssyni, Kirkjan játar, bls. 213-214.
26 Sjá sögnna um gullkálfinn sem Israelsþjóðin lét Aron reisa fyrir sig úti í eyðimörk-
inni: 2Mós 32.1-35.
71