Frjáls verslun


Frjáls verslun - 01.10.2006, Qupperneq 22

Frjáls verslun - 01.10.2006, Qupperneq 22
22 F R J Á L S V E R S L U N • 1 0 . T B L . 2 0 0 6 FORSÍÐUGREIN Samkvæmt heimildum Seðlabankans jókst flæði beinna erlendra fjárfestinga milli áranna 1997 og 2005 úr 5,2 milljörðum íslenskra króna í tæplega 442,2 milljarða. Þetta er nærri 85-föld aukning á aðeins 7 árum og samsvarar um 44% af vergri landsframleiðslu (GDP). Þess ber að geta að verg landsframleiðsla á Íslandi hefur aukist um u.þ.b. 50% frá árinu 1995. Erlendar fjárfestingar Íslendinga námu í heild sinni 642,5 milljörðum króna, eða um 64% vergrar landsfram- leiðslu í lok árs 2005. Eins og sjá má á mynd 1 þá er þetta í svipuðu hlutfalli og beinar erlendar fjárfestingar (FDI) margra þeirra ríkja sem Ísland er borið saman við og í því samhengi eru þær því ef til vill ekkert óeðlilegar. Hvernig þessar fjárfestingar hafa komið til er að öllum líkindum ólíkt því sem gerst hefur í öðrum ríkjum og forvitnilegt verður að fylgjast með því hvernig þessi hlutföll þróast í framtíðinni. Hvað gerði Íslendingum kleift að fjárfesta erlendis? En hvers vegna var alþjóðavæðing íslenskra fyrirtækja nánast óþekkt fram undir lok síðasta áratugar tuttugustu aldarinnar og hvað hratt af stað hinni gríðarlegu aukningu beinna fjárfestinga erlendis í byrjun þeirrar tuttugustu og fyrstu? Ástæðurnar er margar. Fyrst ber að nefna að íslenskir bankar fengu fullt frelsi til viðskipta með gjaldeyri árið 1992, en áður fyrr voru mikil höft á slíkum viðskiptum af hálfu íslenskra stjórnvalda. Tilurð opins fjármagnsmarkaðar árið 1992 hafði líka mjög mikið að segja en þá hófust viðskipti með íslensk verðbréf í Verð- bréfaþingi Íslands, síðar Kauphöllinni, en það jók aðgang að fjármagni svo um mun- aði. Fyrir þann tíma voru nánast eingöngu viðskipti með ríkistryggð skuldabréf. Árið 1990 hófst skráning húsbréfa sem voru helstu bréf langtíma- fjárfesta á þeim tíma. Með inngöngu í EES játaðist svo Ísland undir „fjórfrelsið“ í flæði fjármagns, vöru, þjónustu og mannafla og jafn- framt liðu þá undir lok áratuga höft ríkisins á frjálsu fjármagnsflæði. Tekjuskattar á íslensk fyrirtæki hafa einnig haft sín áhrif. Árið 2002 var tekjuskattur fyrirtækja lækkaður úr 30% niður í 18%, sem er með því lægsta sem gerist í heiminum. Margir telja að þessi ráðstöfun hafi ýtt undir þessa miklu framþróun sem hefur átt sér stað. Síðast en alls ekki síst ber að nefna að sterkir lífeyrissjóðir og einkavæðing bankanna og annarra ríkisfyrirtækja höfðu einnig mikið að segja. Þetta ásamt mörgu öðru skapaði mörg ný tækifæri fyrir íslensk fyrirtæki til þess að fjárfesta í öðrum löndum. Hefði efnahagsleg og pólitísk þróun orðið með svipuðum hætti á Íslandi og hjá flestum öðrum Evrópuþjóðum er líklegast að alþjóða- væðingin hefði orðið hægari og stigskiptari líkt og margar kenningar innan alþjóðaviðskipta gera ráð fyrir. Mörg íslensk fyrirtæki virðast hins vegar hafa alþjóðavæðst nánast við stofnun. Hvað gerðist eiginlega? Nýleg kaup Íslendinga á erlendum fyrir- tækjum virðast um margt lík viðureign Davíðs við Golíat, þar sem lítil íslensk fyrirtæki í örum vexti hafa sum hver yfirtekið mun stærri erlend fyrirtæki. Þeir sem lítið þekkja til Íslands klóra sér undrandi í kollinum yfir þessari þróun, en ekki er langt síðan erlend starfsemi fór að hafa einhver áhrif á íslenskt efnahagslíf, sem áður fyrr snérist aðallega um fiskveiðar og vinnslu sjávarfangs. Á þessu hefur orðið stórfelld breyting, því að árið 2005 komu um 75% tekna fyrirtækja í íslensku kaup- höllinni frá öðrum löndum. Þótt það sé kannski klisjukennt má segja að í augum margra stjórnenda sé Bandaríkin (2004) Bretland (2005) Danmörk (2004) Noregur (2003) Svíþjóð (2005) Ísland (2005) 70 60 50 40 30 20 10 0 % a f v er gr i l an ds fr am le ið sl u MYND 1: BEINAR ERLENDAR FJÁRFESTINGAR Aðgangur að markaði Aðgangur að sölu- og markaðsmálum Að auka markkaðshlutdeild Hrein fjárfesting Annað Svaraði ekki 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 Fj öl di 156 52 35 35 13 39 MYND 2: HVATINN AÐ BAKI ERLENDUM FJÁRFESTINGUM 200 160 120 80 40 0 Fj öl di 1915 - 1925 1926 - 1935 1936 - 1945 1946 - 1955 1956 - 1965 1966 - 1975 1976 - 1985 1986 - 1995 1996 - 1999 2000 - 2006 ����������������� ��������� MYND 3: BEINAR ERLENDAR FJÁRFESTINGAR FRÁ 1915 -2006 Erlendar fjárfestingar Íslendinga eru á svipuðu róli og hjá Bretum, Dönum og Svíum sé horft til erlendra fjárfestinga sem hlutfall af vergri landsframleiðslu. TAFLA 1: HELSTU ÁHRIFAÞÆTTIR ������������������������������ ���� � � � ������������������ ���� ������������ ���� ����������������������������� ���� TAFLA 2: FYRIRTÆKIN Í RANNSÓKNINNI Fyrirtæki Stofnár Fyrirtæki Stofnár ������� ���� ��������������� ���� ������� ���� �������� ���� ����������� ���� ����� ���� �������� ���� ������������ ���� ������������ ���� ����� ���� �� ���� ���� ������ ���� �������� ���� ���������� ���� ����������� ���� ������� ���� ���� ���� ������� ���� ������� ���� ����� ���� ��������� ���� TAFLA 3: TÍMI FRÁ STOFNUN FRAM AÐ FYRSTU BEINU ERLENDU FJÁRFESTINGUNNI Sama ár 1-5 ár 6-10 ár 11-20 ár X> 21 ár ��������� � � � � � ����������������� � � � � � TAFLA 4: FJÖLGUN STARFSMANNA 2000 2006 Aukning (margfeldi) ������� ��� ������ ����������� ������� ����� ����� ����� ����������� � ����� � �������� ��� ������ ������ ������������ ����� ������ ������ �� ���� ����� ����� �������� �������� � �� � ����������� �� ��� ����� ������� ��� ����� ����� ��������� ��� ��� ������� ��������������� ����� ����� ����� �������� ��� ����� ������ ����� �� ����� ������ ������������ ��� ����� ������� ����� ��� ����� ����� ������ ��� ����� ����� ���������� ��� ��� ����� ������� � ����� � ������� ��� ����� ����� ����� ��� ����� ������ Það sem hratt bylgju fjárfestinga af stað.
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132

x

Frjáls verslun

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Frjáls verslun
https://timarit.is/publication/282

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.