Frjáls verslun - 01.10.2006, Síða 29

F R J Á L S V E R S L U N • 1 0 . T B L . 2 0 0 6 29
FORSÍÐUGREIN
meginþorra þeirra íslensku fyrirtækja sem haslað hafa sér völl í öðrum
löndum á síðustu árum.
Annað sem á sinn þátt í þessum hröðu breytingum hjá nokkrum
íslenskum fyrirtækjum eru breytingar á eignarhaldi, stjórnendateymi,
skipulagi og vöruframboði. Mörg þeirra hafa tekið upp nýtt nafn í
kjölfarið. Um sum þessara fyrirtækja væri hægt að setja fram nýja
kenningu innan alþjóðaviðskiptanna og það er „Reborn global“ eða að
fyrirtækin séu að endurfæðast með alþjóðavæðingu að leiðarljósi.
Heimamarkaðurinn er ekki aðalatriðið hjá þeim heldur er heim-
urinn allur eitt markaðssvæði og þau grípa þau tækifæri sem gefast.
Samskip er dæmi um fyrirtæki sem flokka mætti undir þessa nýju
kenningu. Samskip var upphaflega stofnað sem Skipadeild SÍS árið
1943. Það fyrirtæki gekk hins vegar í gegnum miklar breytingar í
kjölfar eigendaskipta árið 1990. Allt ofangreint, nýir eigendur, ný
stefna, nýir stjórnendur og nýtt nafn má finna hjá Samskipum.
Ef setja ætti fram myndlíkingu til þess að lýsa þeirri hröðu þróun
sem átt hefur sér stað undanfarin 6 ár og til þess að lýsa þeirri hægu
þróun sem átti sér stað áður, þá mætti segja að eldfjallakenningin
ætti vel við um Ísland. Það er vel við hæfi, þar sem Ísland er þekkt
fyrir eldvirkni, að setja fram þessa myndlíkingu um alþjóðavæðingu
íslenskra fyrirtækja.
Sé litið á fjárfestingar íslenskra fyrirtækja þá var virknin harla lítil
og vart mælanleg framan af tuttugustu öldinni. Einstaka sinnum
komu skjálftar en varla að nokkur tæki eftir þeim nema þeir sem
hlut áttu að máli. Smám saman fóru skjálftarnir að verða sýnilegri
og þættir í umhverfinu urðu þess valdandi að gosið hófst árið 1999.
Þetta var lítið í upphafi en smám saman jókst það
og ekki sér fyrir endann á því ennþá. Hraunið
sem gosið hefur leitt af sér hefur breytt landslaginu
svo um munar og þannig að eftir hefur verið tekið
bæði á innlendum og erlendum vettvangi.
Þrennt sem einkennir alþjóðavæðingu íslenskra
fyrirtækja Það er einkum þrennt sem einkennir
alþjóðavæðingu íslenskra fyrirtækja. Það er sem
á ensku nefnist „3 s“ (á íslensku „uhs“); Umfang
(scope); Hraði (speed) og Sérhæfni (specificity).
Umfang íslensku fyrirtækjanna hefur verið tals-
vert. Íslensku fyrirtækin virðast hafa fylgt fjárfest-
ingarstefnu sem hefur gert þeim kleift að stækka
umtalsvert með einstaka fjárfestingum. Fyrirtækin
hafa ekki verið að fjárfesta í óþekktum eða illa
reknum fyrirtækjum heldur hafa þau fjárfest í
þekktum, vel reknum fyrirtækjum með breiðan og
tryggan hóp viðskiptavina. Sú spurning, sem hefur
vaknað og undirrituð vinnur að rannsóknum á, er
hvort sú stefna hafi verið meðvituð og fyrirfram
ákveðin eða hvort hún hafi verið sjálfsprottin.
Annað sem einkennir íslensku fyrirtækin er
hraði, en hann er mjög mikilvægur í erlendum fjár-
festingum og hafa íslenskir fyrirtækjastjórnendur
sýnt það að tíminn er mikilvægur og ekki er eftir neinu að bíða þegar
fyrirtækjakaup eru annars vegar. Hvað varðar tíma þá er það líka
þannig að þær beinu erlendu fjárfestingar sem íslensk fyrirtæki hafa
stundað hafa allar gerst á tiltölulega skömmum tíma, eða á sl. 6 árum
eða svo. Séu íslensku fyrirtækin skoðuð kemur í ljós stutt stjórnunar-
spönn og hröð ákvarðanataka. Þetta er mjög mikilvægt því íslensku
fyrirtækin búa yfir snerpu sem mörg erlend fyrirtæki skortir.
Þriðja og síðasta atriðið er sérhæfing. Svo virðist sem íslensku
fyrirtækin hafi fylgt stefnu sem gerir þeim kleift að verða leiðandi
á sínu sviði í heiminum. Mörg íslensku fyrirtækjanna starfa á mjög
sérhæfðum markaðssyllum sem hefur gert þeim kleift að verða fremst
í sínum flokki.
Eru fjárfestingar Íslendinga erlendis að renna sitt skeið? Það er
ekkert sem bendir til þess að Íslendingar séu að hægja á umsvifum
sínum í öðrum löndum. Þó svo að hér hafi aðeins verið fjallað um
þau fyrirtæki sem mynda grunninn í þeim rannsóknum sem ég hef
verið að sinna, þá er það ljóst að mörg lítil íslensk fyrirtæki eru að
stíga sín fyrstu skref á erlendum mörkuðum um þessar mundir.
Stjórnendur þeirra hefðu væntanlega ekki látið sér detta í hug
fyrir örfáum árum að þeir ættu eftir að eiga og reka fyrirtæki í öðrum
löndum. Því er kannski við hæfi að vitna aftur í svör framkvæmda-
stjóranna fimm hundruð, þar sem rúmlega tvöfalt fleiri en áður hafa
hug á að fjárfesta erlendis á allra næstu misserum. Þetta er í fullu
samræmi við þá þróun sem hefur átt sér stað og því óhætt að fullyrða
að hér er ekkert óeðlilegt á ferðinni.