Tímarit Máls og menningar - 01.04.1946, Síða 37

TVEIR KAFLAR ÚR ÓPRENTAÐRI BÓK
27
ilmennskuæðis, sem vill leggja allan heiminn undir „Hobrow“, er
stökkið ekki langt.
Maðurinn frá „Hobrow“ heldur áfram að tala sína mállýzku, hvar
sem hann kemur í heiminum. Sem skransali í kjallara í Kaupmanna-
höfn, sem frumbyggi í Kanada heldur hann dauðahaldi í hið eina
mannsæmandi tungumál, sína útkjálkamállýzku. Hann útilokar sig
frá því að verða lifandi meðlimur í hinu mikla samfélagi, mann-
kyninu, heimskast æ meir og verður smærri en allt, sem hann lítur
niður á.
Þessi drottnunarhyggja útkjálkamannsins var furðu rótgróin með
hinum þýzku kunningjum mínum, sem að öðru leyti voru frjáls-
lyndir. Oft sat ég í ró og næði og spjallaði við þá um almenn efni,
en þegar minnst varði fannst mér ég rekast á múr, — á „Hobrow“.
Ég man til dæmis eftir einu atviki við sérborð sósíaldemókratafor-
ingjanna hjá Josty í Berlín mörgum árum fyrir fyrri heimsstyrjöld.
Það var verið að skrafa um almenn vandamál mannanna, en allt í
einu slöngvaði Edvard Bernstein fram þeirri staðhæfingu, að smá-
ríki eins og Norðurlönd ættu engan tilverurétt. Við því svari mínu,
að Noregur ætti um þessar mundir betri bókmenntir en þýzka ríkið,
þó að það væri mörgum sinnum stærra, sagði hann: „Svei, bók-
menntir!11 Hann fyrirleit í rauninni ekki andlegt líf, en var farinn
að tileinka sér sjónarmið heimsvaldastefnunnar og komst í kreppu
milli hinna örðugu staðreynda, sem heimsvaldasinnarnir, þessir út-
kjálkamenn, sem þeir í rauninni eru, þora ekki að horfast í augu
við. Er hann hafði hugsað sig nokkuð um, tók hann að telja fram
hin þýzku skáld. Hann varð þá að viða að sér bæði frá Austurríki
og Sviss, svo að hópurinn gæti orðið sæmilega álitlegur. Bæði Gott-
fried Keller, Konrad Ferdinand Meyer og Wassermann urðu að
koma hinum þýzku skáldsagnahöfundum til hjálpar . . . Jæja, þeir
rituðu á þýzku, og alls staðar þar, sem þýzkt mál er talað, þar er
Þýzkaland!
Hið hættulega er einmitt þetta, að maðurinn frá Hobrow dregur
með sér útkjálkann sinn, hvar sem hann fer, og notar hann sem
mælikvarða, fyrirmynd allra hluta! Ekkert annað er nýtilegt, mað-
urinn frá Hobrow á að frelsa heiminn. Þess vegna leggur hann aldrei
niður mállýzku sína, í henni speglast svo fagurlega það, sem önnur