Tímarit Máls og menningar - 01.12.1968, Síða 102

Tímarit Máls og menningar
Kínverjar svara þeim sem furða
sig á þessu á þá leið að þessi endur-
vakning sé fullkomlega rökrétt:
Markmið menningarbyltingarinnar
sé að endurvekja í flokknum og með-
al þjóðarinnar þær reglur um hegðun
byltingarmanna sem Mao formaður
hafi ævinlega krafizt að fylgt væri,
en hafi aðeins verið brotnar nokkur
síðustu ár af „örfáum leiðtogum sem
fóru auðvaldsleiðina þótt þeir væru
enn flokksfélagar“. Mao fór þess á
leit við alþýðuna að hún svipti grím-
unni af þessum falsleiðtogum og tæki
af þeim völdin. Hér sé því aðeins um
það að ræða að aftur hafi verið haf-
izt handa um að framfylgja af festu
þeirri „almúgastefnu“ sem gerði al-
menningi kleift að láta í ljós jafn-
ræðis- og öreigaviðhorf sín.
Þessi röksemdafærsla er umdeil-
anleg, eins og síðar verður sýnt fram
á, en hún hefur að geyma sannleiks-
korn. Ef við lesum aftur þær ritsmíð-
ar Maos frá fyrri tíð sem dreift hefur
verið víða síðan menningarbylting-
in hófst, hljótum við að veita því
sérstaka athygli hve ríka áherzlu
hann lagði þá þegar á að setja
flokknum — og hernum sem af hon-
um var runninn — ákveðnar reglur
um lýðræðislega og j afnræðislega
hegðun. Mao hefur jafnan sagt að
kommúnistar geti ekki neytt ham-
ingjunni upp á alþýðuna. Þannig
komst hann að orði árið 1943 *■:
„Takið hugmyndir alþýðunnar og
hnitmiðið þær, leitið síðan aftur með
þær til alþýðunnar, svo að hún geti
beitt þeim af öryggi og þannig kom-
izt að réttum hugmyndum um hvern-
ig á að stjórna — þetta er undir-
stöðuaðferð forystunnar“. Ari síðar
var hann jafnvel enn skýrari í orð-
um: „Hér eru tvö meginatriði: Ann-
ars vegar raunverulegar þarfir al-
þýðunnar fremur en það sem við
höldum að hún þarfnist, hins vegar
óskir alþýðunnar, sem verður að taka
ákvörðun sjálf í stað þess að við ger-
um það fyrir hana“.2
Framkvæmd þessara fyrirmæla
reyndist frá upphafi erfiðleikum
bundin, því að flokkurinn hefur,
vegna kenningafestu sinnar og ein-
skorðaðs skipulags, ævinlega hneigzt
til að fara sínu fram á þeim sviðum
sem hann réð yfir. „Leiðréttingarher-
ferðir“ voru því nauðsynlegar til þess
að innræta forystumönnum og áhuga-
sömum liðsmönnum lítillæti og ala
þá upp í anda jafnræðis. í sögu-
yfirliti bókar minnar rakti ég frá-
sögn sjónarvottar af pólitísku skipu-
lagi „rauðu svæðanna“ í Kína
meðan stríðið við Japan geisaði
og mér virðist hún sýna að á
þeim tíma hafi Maosinnar fylgt eins
konar „almúgastefnu“. En það er
alltaf auðveldara að beita starfshátt-
um byltingarinnar meðan hún sjálf
stendur sem hæst og barizt er gegn
framandi fjandmönnum eða hinu
gamla stjórnarfari. Alþýða sveit-
308