Tímarit Máls og menningar - 01.03.1977, Blaðsíða 46

Tímarit Máls og menningar
Náttúra, gyðjan háa, heyr mín orð!
Lát niður felld þín áform, ef þér lízt
að ávöxt beri forað slíkt;
lát ófrjósemi hníga henni í skaut
og hennar fóstur-fangstað þorrinn visna,
og aldrei vaxa af hennar smánar-holdi
það barn sem hana heiðri. Fæði' hún samt,
þá skapaðu’ henni bölsins barn, sem lifi
henni til sjúkrar hörmungar og kvala,
risti feiknstöfum hennar unga enni o. s. frv.17
Enginn fræðimaður um Shakespeare hefur skilið að þessar stórfrægu línur
vísa til Kordelíu, ekki Gónerílar eins og almennt er talið. Sú kona, sem
rætt er um í þessum texta, er ung mær, í þann mund að taka við getnaði,
sem kemur nákvæmlega heim við stöðu Kordelíu (en hvergi við „gömlu“
Góneríli); Kordelía er ung brúður sem Frakklandskonungur hefur tekið
sér til eiginkonu til þess að tryggja æxlun og frjósemi sinnar eigin ættar
og ríkis. Lér er því ekki síður að hóta eyðingu Frakkaríkis.
Aðeins örfáum línum fyrir framan þessar skelfilegu bölbænir orðar
Lér hug sinn þannig, sem sýnir enn frekar að Kordelía hefur verið í huga
hans:
O, örsmá yfirsjón,18
svo ofboðsleg á svip hjá Kordelíu,
varð kænleg vél, sem vatt upp máttarviðu
míns geðs af föstum grunni og saug mér ást
alla úr hjarta og fyllti galli. (I. 4, 267—71).19
1 Blóm er alþjóðlegt tákn um kynfæri konu í skáldskap og trúarbrögðum, sbr.
lótusblómið í hindúisma o. s. frv.
2 Sjá t. d. John Holloway, The Story of the Night, Shakespeare’s Major Trage-
dies, 1961.
3 Mjög víða eru skírskotanir einmitt til leikrits Sófóklesar Oidípus konungur í
Lé konungi. Blindun Jarlsins á Glostri er mjög skýrt dæmi og ómótmælanlegt.
Onnur dæmi eru þar einnig sem blasa ekki eins við. Svo undarlega vill til að
Shakespeare notar talsvert margar /otar-líkingar í þessu leikriti, en þær eru
einnig fjölmargar í texta Sófóklesar. Nafnið Oidípus merkir beinlínis „bólginn
fótur“. En jafnframt eru aðrar skírskotanir til klassískra grískra leikja sem eng-
inn Shakespeare-fræðingur hefur enn komið auga á.
Ó, hatrammt vanþakklæti,
steinhjörtuð ókind! illúðlegri í barni
en sjávar-skrímsli. (I. 4, 260—62).

36