Tímarit Máls og menningar - 01.03.1977, Blaðsíða 113

sem sögumaður fylgist með í starfi sínu
á mæðradeild heilsugæslustöðvarinnar.
Þegar sögumaður sér mynd af móður
Markúsar uppi á vegg heima hjá ömm-
unni man hún eftir andlitinu úr vinn-
unni: „Við Stína tókum eftir því hvað
henni leið illa... Fólkið sem annaðist
heilbrigði hennar sagði að allt væri eðli-
legt. Konur yrðu stundum svona meðan
þær biðu. Það lagaðist þegar barnið var
fætt, þá kæmi móðurástin ljúf og elsku-
leg og hún læknaði allt.“ (42)
En það er ekki allt fengið með móð-
urástinni, það verður líka að hafa í
krakkann og á eftir að hann er fæddur.
Móðir Markúsar leitar til mömmu sinn-
ar fullorðinnar sem hleypur undir bagga
með henni, og hún er ekki eina konan
í bókinni sem þannig bregst við vanda
annarra. í fjandsamlegum og firrtum
veruleika borgarinnar verður hver að
bjarga sér eins og hann getur best. Þar
verða einstæðar mæður að vinna dag-
vinnu, eftirvinnu og aukavinnu til að
hafa ofan af fyrir sér og börnum sínum,
og þó eiga þær jafnvel bágt með að fá
dagvistanir fyrir börnin en verða að
treysta á einstaklinga sem alltaf geta
brugðist. Þær búa við stöðugan ótta og
öryggisleysi. Það eina sem fólk hefur
upp á að hlaupa í þessum frumskógi er
hjálp góðviljaðs fólks, og sagan sýnir að
slíkt fólk er víða. En hún sýnir líka að
einstaklingslausnir leysa engan vanda til
frambúðar, þær bæta bara öðrum skyld-
um og kvöðum ofan á þá gnótt sem fyr-
ir er.
Þrátt fyrir erfiðleikana sem því fylgja
að basla með börn eru börn líka bless-
un. Þau leggja „á borð með sér drjúgan
skerf af hamingju ... þó hún væri
kannski eitthvað blendin í fyrstu" (44).
Og sú kona er lotleg á haustdegi í bók-
arlok sem hefur orðið að sjá á bak
Umsagnir um bœkur
Markúsi til móður hans og þarf ekki
lengur að ala önn fyrir honum.
Kerlingarslóðir er þjóðfélagslegt verk
sem einkum ræðir vanda kvenna í nú-
tíma borgarsamfélagi, þótt margir þættir
aðrir séu í sögunni. Umfjöllun höfund-
ar á vanda einstæðra mæðra, tvöfaldri
ábyrgð þeirra, vinnuálagi og fyrirlitn-
ingunni sem þær mæta í karlasamfélag-
inu, er ákaflega raunsæ. Hún eyðir
hvorki tíma í útskýringar né fellir dóma,
hún lýsir fólkinu sínu, konunum sín-
um, Stínu, Rikku, ömmu og mömmu
Markúsar, gamla lífinu í kjallaranum og
öllum hinum, á frábærlega lifandi hátt,
bregður upp skyndimyndum úr vinn-
unni, strætisvagninum, götunni, sem
segja meira með því að sýna en langar
frásagnir.
Þótt meginefni Kerlingarslóða sé
þannig jafnjarðbundið og óvelkomnar
barneignir er stíllinn á sögunni ljóð-
rænn og minnir oft á prósaljóð. Eins og
þau er sagan orðfá og knöpp svo að hún
gerir miklar kröfur til lesanda síns.
Hann verður að íhuga nærri hverja
málsgrein. Sagan er líka full af kímni,
ekki síst þeir kaflar sem segja frá
Markúsi, en kímnin verður kaldhæðnis-
leg þar sem fjallað er um samfélagsmál.
Mikil náttúruást er í sögunni og áhugi
á náttúruvernd. Sögumanni er í mun að
berjast fyrir rétti lítilmagnans hvort sem
hann er selur, fugl, jurt eða barn.
Frágangur á bókinni er hinn besti og
forsíðumynd Haralds Guðbergssonar
bæði falleg og sniðug, en allt ytra útlit
er þó í daufara lagi. Bækur þurfa að
vera áberandi til að vekja athygli, og
þessi bók þarf að vekja athygli, hún á
erindi til margra. Hún er athyglisverð-
ust þeirra bóka úr síðasta flóði sem ég
hef enn lesið.
Silja Aðalsteinsdóttir.
99