Tímarit Máls og menningar - 01.09.1985, Blaðsíða 99

Heimir Pdlsson:
í staðinn fyrir formála
Þegar tekin var ákvörðun um útgáfu á Snorra-Eddu í „UGLUM“ Máls og
menningar var það í upphaflegu samkomulagi að þvílíkri útgáfu ætti ekki
að fylgja viðamikill formáli. Þar ætti aðeins að gefa nauðsynlegustu
upplýsingar svo lesendur vissu hvað þeir hefðu í höndum, hvernig staðið
hefði verið að samræmingu texta og á hverju væri byggt. Hins vegar væri
óþarfi að umsjónarmaður eða einhver annar væri að troða sér milli texta
og lesenda og gefa þeim skólakennaraleiðbeiningar.
Þetta breytir engu um að sá sem sér um þvílíka útgáfu hlýtur að rekast á
ýmislegt sem honum þykir ómaksvert að benda lesendum á eða a.m.k.
velta í eigin huga. Þessi grein er sá formáli sem aldrei var ritaður.
Um handrit og aðferðir
Sá sem tekst á hendur að búa fornrit til úgáfu gengst um leið undir
nokkurt jarðarmen. Hann verður að taka ákvörðun um margt í frágangi
texta, því ekki er allt sem sýnist á fornum bókum. I þessu dæmi verður
hann að velja milli fjögurra handrita sem til greina kæmi að leggja til
grundvallar. Elst þeirra er það sem nefnt er Uppsalabók og varðveitt í
háskólabókasafninu í Uppsölum. Það er skinnhandrit talið skrifað um
1300. En hér bregður svo kynlega við að þetta elsta handrit er það sem
fljótlegast er að hafna. Samanburður virðist leiða ótvírætt í ljós að ritari
Uppsalabókar hefur gert árangurslitlar tilraunir til að endurbæta verk
Snorra og önnur handrit standa mun nær frumtexta. Þaðan er þó jafnan
tekin sú klausan sem höfð er í útgáfu Máls og menningar bls. 7 („Bók þessi
heitir Edda . . .“ o.s.frv.), enda eini staður í handritum þar sem tekið er
fram að Snorri Sturluson hafi staðið að þessu verki.
Þá stendur valið milli þriggja handrita. Tvö eru álíka gömul, talin
skrifuð á fyrri hluta fjórtándu aldar. Annað er kennt við geymslustað sinn
um aldir í Konungsbókhlöðu í Kaupmannahöfn og þá gjarna nefnt á
latínumáli Codex Regius en á okkar tungu Konungsbók (GKS 2376 4to).
Mun Konungsbók öllu eldri en hitt handritið, sem nafn dregur af eiganda
361