Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.12.1988, Síða 114

Tímarit Máls og menningar - 01.12.1988, Síða 114
Tímarit Mdls og menningar unnar. Vegna fátækar og basls tekur faðir hennar því fegins hendi þegar gamall félagi hans býður henni fóstur í Reykjavík. I Reykjavík byrjar að halla undan fæti fyrir stúlkunni. Hún er alin upp við strangan aga og ástleysi, ímyndunarafl hennar smám saman brotið á bak aftur og hvergi hlýju að finna nema helst hjá Dísu vinnukonu heimilisins (sem er rekin burt þegar hún fer að skipta sér af málefnum fjölskyld- unnar) og hjá Daníel (blíðuhót hans eru þó ætíð af kynferðislegum toga og vekja með henni ugg). Uppvaxtarár hennar í borginni einkennast af endurtekningu og tilbreytingarleysi „dagar og mán- uðir hver öðrum líkir“ (24), eina mark- verða breytingin verður á persónuleika stelpunnar sem smám saman harðnar. Lýst er sambandi hennar við karlmenn. Fyrstur var Herbert sem hafði bestu hendur sem hún þekkti. Síðan kom Knútur sem vakti um stund upp aftur stelpuna Ellu og kveikti með henni meiri unað en Daníel gat grunað þrátt fyrir allar sínar tilfæringar. Með honum eignast hún son sem hún síðar missti. Svo var það hermaðurinn Jan sem vildi giftast henni. Um síðir giftist hún þó Daníel þótt til hjónabands þeirra virðist stofnað af einberri örvæntingu, hjálpar- leysi og einmanakennd af hennar hálfu. Fullorðinsár hennar einkennast af hörku sem endurspeglast í sambandi hennar og Daníels, sambandi hennar og Sigurrósar og sambandi (eða öllu heldur sambandsleysi) hennar við dóttur þeirra Daníels, Lilju. Það eina sem virðist megna að vekja með henni blíðar til- finningar er minningin um soninn sem dó. Hún minnist hans með miklum sársauka, drengsins sem er kannski sá eini sem kemur henni við nú þegar hún er á förum. Minningunni um hann hef- ur hún haldið við sem „neista sem ekki mátti slokkna. Sá neisti hafði haldið í [henni] lífinu.“ (299) Dóttir hennar gat aldrei komið í stað drengsins. Hún þurfti aldrei eins á henni að halda, gat bjargað sér sjálf. Eða þeirri skýringu virðist hún hafa komið sér upp, kannski til að breiða yfir eigin vanrækslu, eða kannski þorði hún ekki að mynda aftur tilfinningatengsl við barn, eftir að hafa misst hitt. Þessi æviferill segir þó ansi lítið um innihald sögunnar. Upprifjun sögukonu spinnst ekki rökrétt í kringum þennan línulega feril, heldur vindur hún frá- sögnina áfram á tilfinningum sem minn- ingarnar vekja með henni. Hún rekur sig áfram af hörku í gegnum líf sitt, verður að muna, - setja niður fyrir sér hverja mynd, reyna að skilja; til að geta dáið. Það er heldur aldrei alveg á hreinu hvað er satt og hvað skáldskapur í upp- rifjuninni. Sögukona minnir sjálfa sig og Daníel (og lesandann) sífellt á hverf- ulleika minnisins. Hún dregur eigin upprifjun, og ekki síst minningar Daní- els, í efa, gefur í skyn að skáldað sé í eyðurnar. En hvað er satt og hvað logið skiptir kannski ekki máli í smáatriðum. Aðalatriðið er að smám saman raðast brotin upp í heilsteypta mynd, sögu- þráðurinn spinnst um heilt mannslíf, vefur úr ótal þráðum þroska- og örlaga- sögu íslenskrar konu í gegnum fimm áratugi. I stuttu máli lýsir sagan því hvernig stúlkan Ella týnist í fjandsam- legu umhverfi, og eigin hörku. A fyrstu síðu bókarinnar eru strax gefnir fyrirboðar um ógnvænlega fram- tíð stúlkunnar í kaupmannshúsinu í Reykjavík. Hún stendur fyrir utan dyr þess, í fyrsta skipti, og hurðarhúnninn minnir hana á krepptan hnefa og í 504
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136

x

Tímarit Máls og menningar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.