Tímarit Máls og menningar - 01.06.1991, Qupperneq 91

Pétur Gunnarsson
Nokkur orö um George Perec
Franski rithöfundurinn George Perec (f.
1936) vakti athygli árið 1965 með frumraun
sinni, skáldsögunni Les Choses (Hlutimir)
og hafði að undirtitli Sagafrá sjöunda ára-
tugnum. Fyrir Hlutina hlaut Perec Renau-
dot-bókmenntaverðlaunin og menn horfðu
til nýrrar vonarstjömu á himni franskra
samtímabókmennta — sem þá þótti raunar
ekki mjög stjömubjartur.
En Perec virtist ekki ætla að enda þau
fyrirheit sem við hann vom bundin. Næstu
verk vissu menn ekki hvort átti að taka sem
útúrsnúningi eða alvöru. Þar var til dæmis
127 bls. saga þar sem „a“ var eini leyfilegi
sérhljóðinn og önnur upp á 312 bls. þar sem
ekki mátti koma fyrir algengasti sérhljóði
franskrar tungu — ,,e“.'
Um þessar mundir var Perec orðinn virk-
ur meðlimur í Oulipo bókmenntahreyfing-
unni (Oulipo er skammstöfun fyrir „Ouv-
roir de Littérature Potentielle" sem er eigin-
lega orðaleikur þar sem „ouvroir“ skírskot-
ar allt í senn til verkstæðis, líknarstofnunar
og brautruðnings — látum í bili nægjast við
„Verkstæði mögulegra bókmennta“). Fljótt
á litið virtist þessi hreyfíng vera einhvers
konar samkrull af krossgátusmiðum og
sunnudagsrithöfundum í bland við undan-
villinga frá súrrealismanum sem föndruðu
við að breyta hundakúnstum í bókmenntir
og öfugt.
Margir voru því búnir að afskrifa Perec
þegar út kom 700 blaðsíðna doðrantur árið
1979 og bar hinn stórfenglega titil: La vie
— mode d’emploi (Lífið — notkunarregl-
ur).
Perec mun hafa unnið að þessu verki um
tíu ára skeið og fyrir það hlaut hann Médicis
bókmenntaverðlaunin.
Nú þegar Perec er allur (hann dó fyrir
aldur fram árið 1982) þykjast menn sjá
æviverk hans í nýju ljósi — nefnilega hve
þaulhugsað það var í frumleika sínum og
formglímu. Tæpum tíu árum eftir dauða
sinn er hann talinn bera höfuð og herðar yfir
franska samtímahöfunda allt aftur til Jean-
Paul Sartre og Oulipo-hreyfingin er orðin
virðuleg alþjóðleg bókmenntastofnun sem
1 Þessar gerræðislegu þvinganir áttu kannski samsvörun í gerræði sögunnar sem hafði svipt Perec báðum foreldrum
sínum: faðir hans lést árið 1940 í heimsstyrjöldinni og móður hans herleiddu nasistar árið 1943 og tortímdu í
einhverjum af útrýmingarverksmiðjum sínum, sennilega Auschwitz.
TMM 1991:2
89