Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Page 12

Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Page 12
af þessari stærð. Sú bókmenntatúlkun sem byggir á þessari hugmynd gerir ráð fyrir einu samfélagsböli, því böli að ástin geti ekki blómstrað innan samfélagsgerðar sem bannar og bælir hið kvenlega. En Gerpla getur með engu móti gefið til kynna að böl mannskepnunnar hyrfi, ef hetjurnar elsk- uðu meira en þær dræpu. Það er einfaldlega spurt um fleiri og stærri lögmál. II. Tímaþjófur Helgu Kress: Ást- leitin Alda í strandlausu karlveldi 1 Sé maðurinn bældur, styrkir bælingartilgát- an ekki einungis hugmyndina um manninn sem heilbrigt, friðelskandi og frjálst dýr, heldur einnig hugmyndina um möguleika mannsins til skilyrðislausra ásta. Þess sjást víða merki í túlkun Dagnýjar Kristjánsdóttur, en enn frekar í túlkun Helgu Kress á Tímaþjófnum eftir Steinunni Sigurðardóttur. Ástin í túlkun Helgu Kress er þó bundin skilyrðum, en þau eru ekki skilyrði hvata annars vegar og siðferðis hins vegar, heldur gerir Helga aðstæður ástarinnar innan hins karlstýrða þjóðfélags að umtalsefni. Vandi kynverunnar er ekki það sem málið snýst um, heldur böl kon- unnar og leit hennar að ást (og þar með sjálfsmynd) innan samfélags sem „endur- geldur ekki ást kvenna“.14 Helga leitast því fyrst og fremst við að sýna fram á vonlausa stöðu konunnar í sam- félagi sem lýtur lögmálum karlstýringar, þó sér í lagi sé konan ástfangin og vilji finna ást sinni stað. Hún sýnir Öldu, aðalpersónu bókarinnar, sem fómarlamb þessa samfé- lags og hvernig hún er „dæmd til að hrekj- ast“ (89) á úthöfum lögmála þess. En ekki án uppreisnar: Annars vegar er um tilbeiðslu og þrá að ræða, hins vegar niðurrif og spott. Milli þessara tveggja skauta sveiflast — eða öllu heldur flæðir — ekki aðeins aðalpersónan Alda, heldur einnig texti bókarinnar (56). Alda elskar, tilbiður og þráir Anton, en sam- kvæmt lestri Helgu er hann „hlutgerving, ef ekki steingervingur, karlveldisins sjálfs“ (89). Og ef ekki væri „niðurrifið" og „spott- ið“, væri enn verr komið fyrir hinu kven- lega: „Flæði öldunnar kallast á við flæði stflsins, þar sem samfélagslegum veruleika er í sífellu storkað af villtri orðræðu tilfinn- inga sem brýtur gegn hinu almenna rökvísa máli“ (89). Um leið og flæðið vinnur á hinu rökvísa máli, vinnur það einnig á karlveld- inu. Helga segir að í bókinni megi sjá vísbendingu um þau öfl sem gætu unnið á þessu veldi: neikvæðið, gróteskuna og hlát- urinn, og ekki síst flæðið, ölduna sem brýt- ur á steininum, sverfir hann og ntýkir. Og að lokum molar (89). En róttækni túlkunarinnar er ekki sjáanleg, því í raun er hún íhaldssöm og boðskapur hennar er bundinn við túlkunarskekkju fræða, frekar en tilvistarlegan vanda þeirrar persónu sem skoðuð er. Vissulega lýtur Alda einhverjum lögmálum og einnig má segja textann og persónuna sveiflast á milli tveggja skauta. En tilgáta mín er sú, að lögmálin séu að mestu sammannleg. Og skautin tvö eru það einnig: annars vegar þátttaka Öldu í þverstæðu nútímans — sem segir okkur að við lifum frjáls í vesöld ímyndaðrar ástar—og hins vegar andstaða textans gegn þeirri þverstæðu. En hvað sem 10 TMM 1992:2
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.