Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Síða 18

Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Síða 18
lífi. Þannig velur hún — af nauðsyn — dauðann í stað efasemdanna um lífið. En Helga hugsar sér Öldu allt annan ferðalang og talar endalaust um leit hennar að ást og að sjálfri sér: Sá samastaður sem hún gerir hann [Anton] að felst í líkamlegri snertingu, hlýju og samruna, eða þeirri „symbíósu“ sem Julia Kristeva talar um sem takmark ástarinnar. í snertingunni leitar Alda ekki aðeins að samastað, öryggi og vernd, heldur einnig fyrst og fremst að eigin sjálfsmynd, eða því sem hún kallar kjamann í sjálfri sér (64). En er sjálfsmynd möguleg? Ef túlkendur af skóla freudíska femínismans spyrja sig ekki þeirrar spumingar, þá verður einhver annar að gera það. Hvað sem segja má um meðhöndlun þessara fræða á því sem kallað er kvenleg sjálfsmynd, þá felur meðhöndl- unin í sér grundvallarvanrækslu í akadem- ískum, jafnt sem fagurfræðilegum skiln- ingi. Leitin að sjálfsmynd hefur nefnilega aldrei þótt sem hverjar aðrar eftirleitir, eins og bókmenntir frá örófi alda bera vitni um. Eða er það ekki einmitt í ástinni sem mað- urinn/konan mæta takmörkunum sínum og glata í henni oft því litla sem þau höfðu af þessu sem kallað er sjálfsmynd? En þá koma til hjálpar gróteskan, flæðið og hlát- urinn og eru þessi undur veraldar ekki ein- ungis sögð vinna á karlveldinu með tímanum (og auðvelda þannig um síðir kon- unni að finna sjálfa sig), heldur hjálpartæki konunnar í angistarfullri leit sinni að sama- stað í tilverunni, þeirri tilveru sem einungis er ætluð körlum. En hver segir að ástin — og þar með lífið sjálft — sé dans á rósum, verði karlveldið læknað, steypt af stóli eða jafnvel molað?17 Alda, hins vegar, leitar aldrei að sjálfri sér í ástinni. Hún finnur fyrir tilviljun það sem hún vildi ekki finna, nefnilega reynslu af sjálfri sér í allt of mannlegu lífí. Þráhyggjan felst því ekki í kvenlegri tilbeiðslu ástar, heldur miklu frekar í einskonar sannleikstrú. Sú trú, aftur á móti, er mun flóknari en blinda ástartrúin. Fall Öldu verður að vera vitrænt svo hún geti réttlætt það á forsendum hins fagra lífs og einungis með því móti getur hún sætt sig við orðinn hlut. Hún telur sér nefnilega ekki einungis trú um réttmæti tilfinninga sinna, heldur einnig sannleiksgildi þeirra. Þannig verða þær fallegar í eðli sínu af því að sannleikurinn sjálfur er fallegur. En sann- leikurinn um hana sjálfa er harmrænn; hann segir allt um endasleppa tilraun hennar til að lifa fallegu lífi, en ekkert um manninn eða ást hans til hennar. Með þessu móti felur sannleikstrúin í sér endanlegan dauða Öldu og þannig snýr hún aftur heim, inní sjálfa sig, snauðari af lífinu sem hana dreymdi um, en ríkari og helsærð af lífinu sem hún vildi ekki lifa og gat ekki hafnað: Ég dáist að mér og segi: ert það virkilega þú sem elskaðir svona óumræðilega svona ofsalega allan tímann án þess að blikna. Ert það þú, sem hugsaðir fegurstu hugsanir heimsins? Ert það þú sem lést ekki satt kjurt liggja af því að sannleikurinn ER æðstur, hvað sem það kostar (154). Og seinna: Ástin á þér er nefnilega sannleiksást. Kona eins og ég, hún getur gert hvað sem er að hverju sem er. En ég hafnaði lyginni (183). Niðurstaða Helgu, hins vegar, er eftirfar- andi: 16 TMM 1992:2
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118

x

Tímarit Máls og menningar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.