Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Síða 19

Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Síða 19
Alda/n er dæmd til að hrekjast, vegna þess að í karlveldinu hafa konur engan stað til að fara á. Um leið er saga hennar sár og jafnframt grótesk saga um konu sem leitar að sjálfri sér í ástinni en ferst vegna þess að sá karlmaður sem hún festir ást á er í raun hlutgerving, ef ekki steingervingur, karl- veldisins sjálfs (89). En saga Öldu er ekki um karlveldið, ekki um það hvemig Alda skilgreinir sig út frá augnaráði karlveldisins og ekki um það hvemig hún reynir, þrátt fyrir allt, að brjót- ast undan valdbeitingu þess. (Gróteskan, flæðið og hláturinn vinna ekki á því sem enginn fær höndlað). Hins vegar má greina ýmsar ástæður þess, hvers vegna Alda vill ekki og getur ekki myndað jarðsamband og sagan er að stórum hluta frásögn af þeim. í falli Öldu og fórn felst þar af leiðandi eitt- hvað annað og meira en að karlveldið kúgi hana, geri ást hennar að engu og eyðileggi síðan líf hennar. Hún er vissulega dæmd til að hrekjast, en það er af því að hún sjálf setur líft sínu skilyrði sem enginn getur uppfyllt. Sem tilraun til sjálfssköpunar er líf Öldu því vonlaust. En einmitt þess vegna minnir saga hennar á margskráðan ofmetn- að heimsfrægra persóna, freistingar þeirra og fall. Með því móti einu býr sagan yfír harmrænu þema, en eins og ljóst er orðið, þá rúmar heimsmynd freudíska femínism- ans ekki slíkar sögur. 5 Ef einhver vill tala um ást og gera þá um- ræðu að menningarrýni, þá eru hugmyndir freudíska femínismans afar villandi. Túlk- un Helgu Kress á Tímaþjófnum ber þess vitni. Því í stað þess að spyrja um heillandi, en ekki einfalt hlutskipti kynveru og skoða þau skilyrði sem gætu búið því að baki — en án þess getur enginn talað um samlífið svo vel fari, hvað þá aðstæður ástarinnar, því konan er ekki bara Kona, heldur lýtur hún um margt sömu lögmálum og karlmað- urinn — segir freudíski femínistinn annað hvort „já“ við öllu því sem efast má um, eða skáldar í aldagamlar og óleysanlegar eyður tilvistarvandans. Átök siðferðis og kyn- ferðis fara fyrir lítið, svo og mestöll saga mannsandans ef út í það er farið (heim- speki, bókmenntir og saga). Kannski er boðskapurinn svo einstæður einmitt þess vegna, en hann felst fyrst og fremst í upp- hafinni dýrkun hvatalífsins, ásamt þeirri trú að ef karlveldið molni, muni ást Flæðis- Konunnar breiða úr sér og heimurinn allur verða réttlátari og betri. Það er nógu slæmt að horfa uppá fræðin gera ástina upptæka og í raun er slíkt athæfi ekkert annað en móðgun við upplýstan les- anda. En kynveran er ekki bara sögð geta elskað af lífi og sál velji hún af-bælinguna, heldur líka lifað lífi sínu átakalaust með annarri, en einungis með þeim hætti á hún kost á að nálgast djúpið í sjálfri sér, sann- leikann í lífínu og heilsteypta sjálfsmynd. Það er hið sama og að segja að þannig geti hún loks lifað lífi sínu frjáls, án íhlutunar valds. Með þessu móti stendur skóli freud- íska femínismans vörð um eina helstu túlk- unarskekkju fræðanna, nefnilega þá að maðurinn geti verið góður og að ástin sé honum sjálfur uppruninn, bara ef hann læt- ur ekki bælinguna ná tökum á sér. Aðalatriði þessa máls er eftir sem áður þetta: kvenkyns túlkandi sem einbeitir sér að skilyrðum ástarinnar í karlstýrðu þjóðfé- lagi virðist sjaldan geta skoðað samlíf, sam- skipti kynjanna, eða kynhegðun, án þess að skapa nýjan heim. Sá heimur er mun ein- TMM 1992:2 17
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118

x

Tímarit Máls og menningar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.