Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Síða 43

Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Síða 43
Halldór og Gísli nefna nokkra höfunda í greinum sínum en vilji lesandi fá að vita hvaða höfundar og verk séu beinlínis dæmi um „afturhvarf til frásagnar", þá simr hann uppi með afar fámennan flokk. Nánar verð- ur vikið að því síðar. Vera kann að „andstæða hefðar og mód- ernisma“ sé að leysast upp, eins og Halldór nefnir (bls. 52). Ýmsir erlendir fræðimenn hafa talið samhæfingu módemisma og hefðbundins raunsæis vera megineinkenni póstmódemisma, en aðrir telja hann felast í fjölhyggju og stefnuleysi.6 íslensk sagna- list hefur verið í mikilli deiglu nú um sinn og greinilegt að menn sjá þar votta fyrir ólíkum þróunareinkennum og mismiklu vaxtarmagni. Matthías Viðar Sæmundsson sér gildi og innihald íslensku skáldsögunn- ar skreppa saman í flauelsfangelsi mark- aðslögmálanna7 en Gísli Sigurðsson talar um blómlega skáldsagnaritun er njóti þess að það sé „engin stefna“ lengur og engar forskriftir (72). Það er athyglisvert að þrátt fyrir alhæfíngar og að því er virðist mikla yfirsýn þessara manna, fetta þeir báðir fmg- ur út í tilhneigingar til að setja höfunda í hópa samkvæmt einkennum eða gildismati. Sjálfir komast þeir þó ekki hjá því að nefna nöfn máli sínu til stuðnings, frekar en aðrir sem vilja sjá útlínur í bókmenntasögunni. IV í þessu sambandi vil ég leiðrétta sérstaklega eitt atriði í erindi Gísla. Hann vísar í grein eftir mig þar sem hann segir mig nefna „nöfn Péturs Gunnarssonar, Einars Más Guðmundssonar og Einars Kárasonar, eins og þeir hafi allir skrifað mjög líkar bækur, bara af því að „strákar“ og „húmor“ koma fyrir í verkum þeirra“ (75). Þetta er rang- færsla á máli mínu; ég segi hvergi að þessir menn skrifi „mjög líkar bækur“, þótt ég telji að þeir séu bókmenntasögulega tengdir. Bókmenntasaga snýst að mínu viti ekki um að splæsa saman höfunda sem skrifa „líkar bækur“, heldur felst hún meðal annars í rökræðu um bókmenntaleg samkenni (og tekur hún þá oft til skáldverka sem um margt geta verið afar ólík). Lesendur Gísla gætu jafnframt haldið að hann sæki til mín „kenningu" sem í grein hans hljóðar sem svo „að Pétur Gunnarsson hafi lesið um Jón Odd og Jón Bjama árið 1974 og fengið hugmyndina að Punktinum sem sló í gegn árið 1976, tveimur árum síðar“ (76). Þessi undarlegu fræði hafa hvergi orðið til nema í höfði Gísla; þetta er „kenning“ sem hann virðist hafa heimasmíðað til þess að geta hafnað henni sjálfur með glæsibrag. í um- ræddri grein minni vík ég að því að kannski megi finna „eina af uppsprettum" bemsku- lýsinga áðurnefndra höfunda „í sögum Guðrúnar Helgadóttur um Jón Odd og Jón Bjama (og ef til vill fleiri bamabókum)“. Hvort sem það stensteða ekki, bendir margt til þess að umræddar bækur séu sprottnar af svipuðum rótum og að tiltekin kynslóð ís- lenskra lesenda skynji sterka samfellu á milli þeirra. Vitnisburður um slíka lestrar- reynslu er í sjálfum sér viss bókmennta- söguleg heimild.1' V En skyldi vera hægt að finna einhver sam- eiginleg einkenni leiðandi höfunda á þeirri tíð sem gjaman er kennd við það sem kemur „á eftir“ (póst-) einhverjum nútíma sem er þegar að baki? Eða erum við ef til vill svífandi í einhverju tómarúmi milli tvennra tíma? Er hægt að sjá einhver kennileiti? TMM 1992:2 41
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118

x

Tímarit Máls og menningar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.