Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Qupperneq 45

Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Qupperneq 45
veru, tungumáls og umhverfísmyndar getur af sér átakamikla formgerð sem ögrar les- anda. Þetta gerist þó á sérstakan hátt hverju sinni og því fer fjarri að þetta séu allt mjög líkar bækur. VI Að sjálfsögðu er sköpun ögrandi formgerð- ar engin trygging fyrir góðu skáldverki, en þessi verk eru dæmi um að slík nýsköpun hafi útfært og endurnýjað list skáldsögunn- ar. Ég furða mig því á þeirri skoðun Gísla Sigurðssonar að „Hringsól Álfrúnar Gunn- laugsdóttur [hafi] verið ofmetið á þeim for- sendum að það sé gott í sjálfu sér að flækja formið og gera tilraun til að hræra öllum söguþræði saman“ (76). Ég hef hvergi séð dæmi þess að sagan sé ofmetin á slíkum forsendum. Gísli bætir því við að saga Álf- rúnar „hafi miklu fremur heppnast þrátt fyrir þessar flækjutilraunir, vegna þess að henni tekst að sveigja þær undir heildar- hugsun bókarinnar“ (76). Keimlíkt viðhorf til Gunnlaðar sögu Svövu Jakobsdóttur kemur fram í ritdómi Péturs Gunnarssonar um þá bók. Hann finnur að því að „hof- gyðjukaflamir“ orki á hann eins og „truflun í æsilegri sögu“ og að hann hafi þurft að „klóra sér í kollinum og marglesa efni sem stendur alveg fyrir utan söguþráðinn“; ekki sé hægt að biðja skáldsögulesanda um slík- an „greiða“: „Hér er einfaldlega komið að hinum heimsfrægu takmörkunum skáld- sögunnar.“9 Ef allir höfundar hefðu numið staðar við þessi landamæri, þá hefðu ekki til orðið mörg þeirra verka sem nú teljast stórvirki í skáldsagnagerð aldarinnar á Vesturlöndum. Gísla og Pétri yfirsést hvernig formgerð umræddra verka myndar grundvallarþátt í merkingarsköpun og heildarhugsun þeirra, kannski vegna þess að þeir eru svo upptekn- ir af að ímynda sér einhvem „almennan“ lesanda sem er alltaf á fömm; sem leggur frá sér söguna jafnskjótt og hann fær ekki greiða þjónustu hjá henni. Ekki verður bet- ur séð en að þeim „hænuhaus lesandans“ sem Guðbergur spaugar með í Önnu sé þarna skákað fram í fullri alvöru. Það eru sem betur fer til allskonar lesendur. Ef ævinlega hefði verið tekið mið af þeim lesendum einum sem aldrei vilja sleppa taki á hinum heimsfræga söguþræði, þá er ég hræddur um að ekki hefðu komið fyrir sjón- ir manns fjölmargar skáldsögur sem sæta tíðindum í íslenskri bókmenntasögu síð- ustu áratuga. Þær skáldsögur undanfarinna ára sem ég hef nefnt sérstaklega eru líklega ekki meðal þeirra sem auðlesnastar teljast. Sumar þeirra em raunar lítt „aðgengilegri" en sög- ur módernismans fyrir tveimur áratugum. Samt virðast þessar bækur hafa eignast marga lesendur. Skyldi „kerfíð“ hafa breyst og þeim lesendum fjölgað sem skemmta sér við fleira en „söguna“ (í þröngum skilningi þess orðs), eða kannski einmitt við það að taka skapandi þátt í þeirri tilurð sögu sem á sér stað við lestur?10 Ef sú er raunin er jafnframt ljóst að staða módernismans í skáldsagnagerð hefurbreyst; ef til vill hefur hann unnið sér vissan þegnrétt í bók- menntakerfinu, rétt eins og módernisminn í ljóðlist gerði á sjötta og sjöunda áratugn- um. Auk þeirra verðleika sem þær búa yfir hver um sig, eru það áðumefndar skáldsög- ur öðrum fremur sem unnið hafa úr mögu- leikum íslenskrar sagnalistar og jafnframt hafið skáldsöguna úr þeirri lægð sem hún féll í á síðari hluta áttunda áratugarins. Og TMM 1992:2 43
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.