Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Qupperneq 66

Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Qupperneq 66
Tíminn í myndinni hefur líka valdið okk- ur heilabrotum. Þótt tíminn sé kyrr er hann stöðugt rofinn af snöggum hreyfingum. Af þeim sökum hefur okkur dottið í hug að myndefnið sem dregið hefur verið upp sé tengt nóttinni, næturtilfinningu eða draum- um, því að í hugarheimi okkar eru nóttin og draumur kyrrð, hvíld á hreyfíngu. Hvers vegna er myndin þá ekki höfð ein- lit, bara svört eins og nóttin? Það stafar af því að þetta er ekki óhlut- bundin mynd. Á henni eru mannverur eða formtákn sem koma í staðinn fyrir þær. Það að myndin er aðeins í tveimur litum, svörtum og hvítum, einfaldar kannski hlut- ina fyrir sjónina (henni er léttara að skoða tvo liti en marga hlið við hlið eða marga liti, hvem í öðrum eða í gagnsæi) en þetta auð- veldar manni ekki skilninginn. Tvílit mynd getur verið jafn flókin fyrir vitið og sú sem er marglit og saman sett hvað litina varðar. Hið einfalda er ekki einfalt. Það verður leitt í ljós síðar í þessum orðum. Ef við skoðum myndina örlítið nánar og leiðum hugann frá litunum, sjáum við strax að á henni em tvær verur: önnur til hægri, hin til vinstri. í fljótu bragði virðast vemm- ar vera mannverur, en þær eru afar stílfærð- ar. Líklega er þetta fremur „innihald“ eða túlkun mannverunnar en beinlínis ytri form hennar, þ.e.a.s. þau sem við getum séð með bemm augum. Þess vegna er stíllinn örlítið í anda expressjónismans. Málarar sem að- hylltust hann reyndu að lýsa svonefndum „innri alheimi". Málarinn beitir innsæi sínu við gerð verksins. Og innsæið er tíu sinnum betra en það að vita, ef marka má ummæli málarans Nolde. Við látum því sem vind um eyrun þjóta þótt einhver segi sem þykist vita hvemig formgerð mannsins er, bæði sú innri og ytri: „Svona eru ekki neinar Iifandi vemr.“ Þær eru ekki þannig í útliti eða að innri gerð heldur aðeins í innsæi listmálarans. Innsæið er hverjum manni eðlisbundið og verður að lúta stílvilja eða formskyni hvers og eins. Þannig skynjum við og skiljum myndina á okkar hátt en ekki algerlega eftir höfði málarans. Jafnt er á komið með verunum hvað litinn varðar, báðar eru í svörtu og hvítu. Aftur á móti er útlit þeirra gerólíkt, formin eða formgerðin. Sú til hægri er mýkri, línumar em bognari. Þær bylgjast. Hin veran er öllu hvassari. Hún er úr þrihymdum formum sem liggja á ýmsa vegu. Auk þess er hún á hreyfingu. Hún stefnir að hinni verunni, sem situr kyrr. Bylgjurnar koma ekki til móts við hvössu formin. Við sjáum því að í myndinni er hreyfing frá vinstri til hægri. Veran til vinstri leitar á hina og hún er þegar komin talsvert frá vinstri hlið myndarinnar. Hún er ekki að leggja af stað. Hún hefur þegar stigið nokkur skref í átt til hinnar. Myndin er ekki aðeins köld eða vits- munaleg niðurröðun forma. í henni er ákveðin tilfinning. Hún lýsir eflaust sál- rænu ástandi með táknum eða vinnubrögð- um sem gefa áhorfandanum tækifæri til þess að túlka efni hennar og innihald. Að vísu er hún ekki í dæmigerðum ex- pressjónískum stíl. Hún er blönduð. Af þeim sökum drögum við þá ályktun að hún hafi verið gerð á síðari hluta þessarar aldar, ekki fyrri helmingi hennar, þegar hinn hreini expressjónismi ríkti. Vegna áleitni verunnar til vinstri (heldur hún með táknrænum hætti á hjartanu í lófa tilfinninganna?) sjáum við að hún er líklega í eðli sínu athafnasöm og lætur ekki við neitt sitja. Hin táknveran er í kyrrstöðu og lætur við það sitja að hreyfingin komi til a 64 TMM 1992:2
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.