Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Blaðsíða 67

hennar. Það gæti verið vegna sýnilegs ytra
hlutleysis verunnar, sem hefur fleiri mann-
leg form en hin, að listamaðurinn lætur
hana vera af flóknari gerð en hin sem hreyf-
ist. Þó er það óvíst eða vafasamt til eftir-
breytni, því að form á hreyfingu eru yfirleitt
margþættari en kyrrstæð form, sem við get-
um reynt sjálf með því að skoða andlitið í
spegli, fyrst kyrrt en síðan með geiflur. En
við munum að listamaðurinn er að lýsa
innri heimi, ekki ytri veruleika, og þess
vegna felst boðskapur í persónunni sem er
á hreyfingu — eða þetta er lýsing á raun-
verulegu eðli hennar.
Hvemig er það?
Um leið og við segjum þetta sjáum við að
þríhymda veran er með lokuð augu: hún
gengur auðsæilega í blindni til hinnar. Sú
sem situr virðist aftur á móti vita fullvel
hvað er um að vera: hún er með galopin
augu. Til að undirstrika það, vitneskjuna,
eru þau í svörtu andliti; kannski er þetta
svertingjastúlka þótt það þurfi ekki að vera.
Listamenn fara fijálst með liti á mannver-
unum ef formið eða innihaldið krefst þess.
Svo virðist hún lfka brosa. Hún hefur
heillað til sín hina sem lætur heillast — það
sjást engin merki um mótþróa í henni eða
umbrot — og hún lokar augunum af því of
bjartur ljómi stafar frá vemnni sem dregur
hana ómótstæðilega til sín. Eða gengur hún
á fund verunnar í þeim næturdraumi sem
hver maður getur búið til sjálfur í dagsbirtu
með því að loka augunum?
Ljóminn og birtan em gefm í skyn með
hvössum þríhymingum fyrir aftan veruna;
hann gæti verið það sem við köllum gadda,
en er það eflaust ekki. Til dæmis er það
viðbit sem kemur mjúkt úr ísskáp merkt á
ekki ósvipaðan hátt: með sólblómi með
oddhvössum blöðum.
Sólblóm mjúkt úr ísskáp.
Kannski ætti veran að vera sólblómasmjör
fyrir hina, andlega og líkamlega séð, en hún
kemur auðsæilega ekki mjúk úr ísskáp þótt
hún brosi og það „geisli frá henni“.
Gott. Hver er munur á göddum og ljóma?
Oft er munurinn enginn annar en sá að
ljóminn stingur í augun á annan hátt en
gaddur. Hvort tveggja getur blindað. Við
skulum samt vona að svo sé ekki hér, nema
í þessu tilviki geti blinda vakið unað þegar
skörp form leita að hinum mjúku.
Þegar eitthvað í þessum dúr er á ferðinni
er það kallað andstæður og við skulum láta
það gott heita. í verkinu eru ríkar andstæð-
ur, eins og gagnrýnendur sögðu meðan list-
imar og þeir voru og hétu:
I litunum em andstæður: svart-hvítt.
I formunum eru andstæður: mjúkt-skarpt.
Það þarf ekki að rýna í myndina til þess
að maður geti séð að á milli veranna er
talsverður óróleiki, einkum að ofan. Hann
felst í straumnum sem vísar niður. Veran til
vinstri virðist sparka í oddhvössu formin
(geislana?) sem liggja frá hnénu á verunni
í hvfldarstöðu.
Núna skulum við athuga verumar nánar:
Sú til hægri er gerð úr fimm nokkurn
TMM 1992:2
65