Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Side 82

Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Side 82
annars staðar, liggja vegir til allra átta. Þar er ekki mögulegt að afgirða ákveðið svæði, benda þangað og segja við rithöfunda: „Setjist að hér og þá fer vel.“ Það hljómar grunsamlega líkt fundi G-blettsins og ég hef ekki trú á að hann fínnist innan bók- menntaheimsins. Og svo valsað sé frá einum fræðimanni til annars þá kýs ég að halda fram svipuðu viðhorfí og kemur fram í grein Gísla Sig- urðssonar „Frá formi til frásagnar“ (TMM 1992:1) en þar leggur hann ríka áherslu á að skáldverk „geymi vel sagða sögu, séu hnyttin og vel skrifuð" (78). Það er helst að skilji á milli okkar Gísla þegar kemur að þætti kímninnar því þá fínnst mér hann tekinn að gæla full djarflega við áðumefnd- an G-blett. Kímni er ekki frumatriði í skáldskap. Prýðileg skáldverk, og reyndar býsna mörg, hafa verið skrifuð af fúllyndum rithöfund- um. Það er engin þörf á að réttlæta hin kímniríku skáldverk síðustu ára með því að segja kímnina vera ómissandi þátt hvers skáldverks. Hitt er annað að í kímninni býr ákveðinn fmmleiki samfara sveigjanlegri lífssýn. Rithöfundur með kímnigáfu lætur síst af öllu að sér hvarfla að hann sé hand- hafi algilds sannleika, slík hugsun kemur aðeins til húmorsleysingjans. Kímnigáfuna ætti ætíð að taka alvarlega því ákveðin lík- indi em milli hennar og víðsýninnar. Kímni er aðferð notuð til að koma boðskap á framfæri. En boðskapur hefur aldrei einn sér tryggt gott skáldverk. Það sem öllu varðar er listræn úrvinnsla efnis. Aðferðin við að setja sögu á blað byggir nefnilega á því að raða orðum á þann hátt að þau hrífi. Og orðin sem rithöfundurinn velur vísa á afstöðu hans. Vel skrifuð bók er vel hugsuð bók og þess vegna góð bók. Með það sjónarmið að leið- arljósi vil ég nú leggja mat á þau fjögur skáldverk síðasta árs sem mér þykja helst tíðindum sæta. *** Við búum tveir saman feðgarnir og svo þessir andar. Gyrðir Elíasson: Heykvísl og gúmmískór Þeir sem lesa bókmenntir eins og félags- fræði geta hæglega stutt það rökum að fantasían sé flóttaleið draumóramannsins, draumkennt fálm sem sé í sjálfu sér inni- haldslítið. Um leið gæti sá sami jarðbundni lesandi gert hróp að Shakespeare og sakað hann um innihaldslaust ról í Jónsmessunæt- urdraumi en þar sitja álfar á hverjum hól. Til slíks lesanda er vænlegast að senda orð Hamlets: „Það er meira á himni og jörðu Hóras en heimspekina þína dreymir um.“ Vissulega var fantasían aldrei sköpuð af Hórösum heimsins sem kjósa að skilja alla hluti jarðlegum skilningi. Hún er rituð af þeim sem trúa á mátt og rétt ímyndun- araflsins til að smíða eigin heimsmynd þar sem fæst lýtur „vísindalegum“ lögmálum. í Heykvísl og gúmmískóm hefur Gyrðir Elíasson skapað undraheim sem sækir sitthvað til ævintýrsins og verkið virðist stundum hugsað sem eins konar hylling til þess. En fyrst og fremst er þetta hugsmíð sköpuð til að gegna ákveðnu tilfinninga- legu hlutverki. Henni er ætlað að hrífa lesandann og fá hann til að viðurkenna ann- ars konar lífssýn en þá sem hann ber augum daglega. Gömul kona deyr, fær vængi og flýgur á 80 TMM 1992:2
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.