Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Side 87

Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Side 87
gáfu. Ég tel hana athyglisverðasta skáld- verk ársins 1991. *** í raun og veru verður maður að gera allt sjálfur, skynjaði hún. Enginn er meiri og sannari vinur manns en maður sjálfúr. Guðbergur Bergsson: Svanurinn Frá því íslendingar hjuggu Snorra sinn hafa þeir af og til potað í frumlegustu og skemmtilegustu skáld sín um leið og þeir saka þau um að skrifa níð og svínarí. Ein- hverjum árum síðar kemur iðrunin. Smyrsl eru borin á sárin. Þá er vel smurt. Umfjöllun gagnrýnenda um Svan Guð- bergs Bergssonar bar nokkuð með sér að verið væri að hlaupa hröðum skrefum í átt til sátta við þennan óknyttadreng íslenskra nútímabókmennta. Gagnrýnendur glötuðu hófseminni í ungmeyjarlegri hrifningu sem stundum varð beinlínis vandræðaleg. Nokkrir þeirra urðu til að fullyrða að þama væri komin besta skáldsaga Guð- bergs í nokkur ár og það má til sanns vegar færa, sérstaklega þegar haft er í huga að verkið var fyrsta skáldsaga Guðbergs eftir sex ára hlé. Nokkrir gagnrýnendur sögðu verkið í hópi bestu verka höfundar, en það kann að benda til skammtímaminnis því bókin stenst engan samanburð við þá snilld- arlegu og stórlega vanmetnu sögu Músin sem lceðist, eða hin margfrægu verk Tómas Jónsson og Hjartað býr enn í helli sínum, svo aðeins séu nefndir örfáir titlar. Svanur Guðbergs verður ekki dæmdur út frá strangraunsæislegu viðhorfi því verkið er sérkennileg blanda af raunsæi og draum- kenndri sýn. Hins vegar gætir þess nokkuð innan verksins að ekki sé hugað að sam- ræmi milli þessara þátta og í því felast brotalamir sögunnar. Svanurinn er þroskasaga lítillar stúlku sem send er í sveit til að bæta fyrir brot sitt. Eins og stúlkunni er lýst minnir hún sjaldn- ast á bam, er líkt og smækkuð mynd af fullþroska mannvem. Hugsun hennar er oft búinn fallegur búningur, en hæfir vart svo lítilli vem. Mistök höfundar em að aldurs- greina hana. Hún er sögð níu ára en þroski hennar, líkamlegur og andlegur, samræmist á engan hátt því aldursskeiði. Það hefði náðst meira samræmi hefði höfundur látið ógert að gefa henni nákvæman árafjölda. Lesandinn hefði þá getað talið stúlkuna komna á kynþroskaskeið og það hefði um leið gefið kynferðishjali verksins skynsam- lega merkingu. I verkinu er kynferðislegum vemleika slengt framan í níu ára stúlku á þann hátt að einhverju sinni hefði það valdið hneykslan. En það var eins og enginn veitti þessum þætti verksins sérlega athygli. Einhverjir gagnrýnendur kusu að humma að ekkert væri einfalt, og ætti það allt eins við um kynferðislegar þreifingar fullorðins manns við níu ára stúlku. Aðrir höfðu engin orð um eins og þama væri á ferðinni sérviskulegt höfundareinkenni sem ekki væri ástæða til að nefna. En það felst ákveðinn óheiðarleiki í því að víkja frá sér svo áberandi þætti skáld- verks. Mönnum kann að falla hann misvel í geð en því verður ekki neitað að dirfska og ögmn búa í þessum tepmlausu lýsingum á samskiptum ungrar stúlku og kaupa- manns, sem er „fullur af ástarþurfandi per- TMM 1992:2 85
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.