Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Síða 87

Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Síða 87
gáfu. Ég tel hana athyglisverðasta skáld- verk ársins 1991. *** í raun og veru verður maður að gera allt sjálfur, skynjaði hún. Enginn er meiri og sannari vinur manns en maður sjálfúr. Guðbergur Bergsson: Svanurinn Frá því íslendingar hjuggu Snorra sinn hafa þeir af og til potað í frumlegustu og skemmtilegustu skáld sín um leið og þeir saka þau um að skrifa níð og svínarí. Ein- hverjum árum síðar kemur iðrunin. Smyrsl eru borin á sárin. Þá er vel smurt. Umfjöllun gagnrýnenda um Svan Guð- bergs Bergssonar bar nokkuð með sér að verið væri að hlaupa hröðum skrefum í átt til sátta við þennan óknyttadreng íslenskra nútímabókmennta. Gagnrýnendur glötuðu hófseminni í ungmeyjarlegri hrifningu sem stundum varð beinlínis vandræðaleg. Nokkrir þeirra urðu til að fullyrða að þama væri komin besta skáldsaga Guð- bergs í nokkur ár og það má til sanns vegar færa, sérstaklega þegar haft er í huga að verkið var fyrsta skáldsaga Guðbergs eftir sex ára hlé. Nokkrir gagnrýnendur sögðu verkið í hópi bestu verka höfundar, en það kann að benda til skammtímaminnis því bókin stenst engan samanburð við þá snilld- arlegu og stórlega vanmetnu sögu Músin sem lceðist, eða hin margfrægu verk Tómas Jónsson og Hjartað býr enn í helli sínum, svo aðeins séu nefndir örfáir titlar. Svanur Guðbergs verður ekki dæmdur út frá strangraunsæislegu viðhorfi því verkið er sérkennileg blanda af raunsæi og draum- kenndri sýn. Hins vegar gætir þess nokkuð innan verksins að ekki sé hugað að sam- ræmi milli þessara þátta og í því felast brotalamir sögunnar. Svanurinn er þroskasaga lítillar stúlku sem send er í sveit til að bæta fyrir brot sitt. Eins og stúlkunni er lýst minnir hún sjaldn- ast á bam, er líkt og smækkuð mynd af fullþroska mannvem. Hugsun hennar er oft búinn fallegur búningur, en hæfir vart svo lítilli vem. Mistök höfundar em að aldurs- greina hana. Hún er sögð níu ára en þroski hennar, líkamlegur og andlegur, samræmist á engan hátt því aldursskeiði. Það hefði náðst meira samræmi hefði höfundur látið ógert að gefa henni nákvæman árafjölda. Lesandinn hefði þá getað talið stúlkuna komna á kynþroskaskeið og það hefði um leið gefið kynferðishjali verksins skynsam- lega merkingu. I verkinu er kynferðislegum vemleika slengt framan í níu ára stúlku á þann hátt að einhverju sinni hefði það valdið hneykslan. En það var eins og enginn veitti þessum þætti verksins sérlega athygli. Einhverjir gagnrýnendur kusu að humma að ekkert væri einfalt, og ætti það allt eins við um kynferðislegar þreifingar fullorðins manns við níu ára stúlku. Aðrir höfðu engin orð um eins og þama væri á ferðinni sérviskulegt höfundareinkenni sem ekki væri ástæða til að nefna. En það felst ákveðinn óheiðarleiki í því að víkja frá sér svo áberandi þætti skáld- verks. Mönnum kann að falla hann misvel í geð en því verður ekki neitað að dirfska og ögmn búa í þessum tepmlausu lýsingum á samskiptum ungrar stúlku og kaupa- manns, sem er „fullur af ástarþurfandi per- TMM 1992:2 85
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118

x

Tímarit Máls og menningar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.