Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Page 87

Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Page 87
gáfu. Ég tel hana athyglisverðasta skáld- verk ársins 1991. *** í raun og veru verður maður að gera allt sjálfur, skynjaði hún. Enginn er meiri og sannari vinur manns en maður sjálfúr. Guðbergur Bergsson: Svanurinn Frá því íslendingar hjuggu Snorra sinn hafa þeir af og til potað í frumlegustu og skemmtilegustu skáld sín um leið og þeir saka þau um að skrifa níð og svínarí. Ein- hverjum árum síðar kemur iðrunin. Smyrsl eru borin á sárin. Þá er vel smurt. Umfjöllun gagnrýnenda um Svan Guð- bergs Bergssonar bar nokkuð með sér að verið væri að hlaupa hröðum skrefum í átt til sátta við þennan óknyttadreng íslenskra nútímabókmennta. Gagnrýnendur glötuðu hófseminni í ungmeyjarlegri hrifningu sem stundum varð beinlínis vandræðaleg. Nokkrir þeirra urðu til að fullyrða að þama væri komin besta skáldsaga Guð- bergs í nokkur ár og það má til sanns vegar færa, sérstaklega þegar haft er í huga að verkið var fyrsta skáldsaga Guðbergs eftir sex ára hlé. Nokkrir gagnrýnendur sögðu verkið í hópi bestu verka höfundar, en það kann að benda til skammtímaminnis því bókin stenst engan samanburð við þá snilld- arlegu og stórlega vanmetnu sögu Músin sem lceðist, eða hin margfrægu verk Tómas Jónsson og Hjartað býr enn í helli sínum, svo aðeins séu nefndir örfáir titlar. Svanur Guðbergs verður ekki dæmdur út frá strangraunsæislegu viðhorfi því verkið er sérkennileg blanda af raunsæi og draum- kenndri sýn. Hins vegar gætir þess nokkuð innan verksins að ekki sé hugað að sam- ræmi milli þessara þátta og í því felast brotalamir sögunnar. Svanurinn er þroskasaga lítillar stúlku sem send er í sveit til að bæta fyrir brot sitt. Eins og stúlkunni er lýst minnir hún sjaldn- ast á bam, er líkt og smækkuð mynd af fullþroska mannvem. Hugsun hennar er oft búinn fallegur búningur, en hæfir vart svo lítilli vem. Mistök höfundar em að aldurs- greina hana. Hún er sögð níu ára en þroski hennar, líkamlegur og andlegur, samræmist á engan hátt því aldursskeiði. Það hefði náðst meira samræmi hefði höfundur látið ógert að gefa henni nákvæman árafjölda. Lesandinn hefði þá getað talið stúlkuna komna á kynþroskaskeið og það hefði um leið gefið kynferðishjali verksins skynsam- lega merkingu. I verkinu er kynferðislegum vemleika slengt framan í níu ára stúlku á þann hátt að einhverju sinni hefði það valdið hneykslan. En það var eins og enginn veitti þessum þætti verksins sérlega athygli. Einhverjir gagnrýnendur kusu að humma að ekkert væri einfalt, og ætti það allt eins við um kynferðislegar þreifingar fullorðins manns við níu ára stúlku. Aðrir höfðu engin orð um eins og þama væri á ferðinni sérviskulegt höfundareinkenni sem ekki væri ástæða til að nefna. En það felst ákveðinn óheiðarleiki í því að víkja frá sér svo áberandi þætti skáld- verks. Mönnum kann að falla hann misvel í geð en því verður ekki neitað að dirfska og ögmn búa í þessum tepmlausu lýsingum á samskiptum ungrar stúlku og kaupa- manns, sem er „fullur af ástarþurfandi per- TMM 1992:2 85
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.