Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Page 108

hug sinn allan; og stundum, einkum í prósa-
ljóðunum, gerir hann akkúrat þetta, segir okkur
sögu, miðlar okkur reynslu sem oft er framandi
en þó gamalkunn, eins og þegar hann lýsir því
hvernig það er að kaupa sér föt í borginni Zagr-
eb(10).
Til að öðlast kjark til að kaupa sér ódýr en
falleg jakkaföt í borginni Zagreb þarf að eiga
önnur og hrein fyrir. Að versla er ekki öllum
gefíð. Þegar borin er upp spuming um
ákveðna stærð er ekki endilega ljóst hvað við
er átt því mælieiningar em eins margar og
fólkið. A meðan afgreiðslukonan notar
óskiljanleg orð yfir jafn sjálfsagða hluti og
buxur og jakka og magra líkamsbyggingu,
horfi ég út um gluggann. (...)
Og ljóðið endar á þessari heimspekilegu hugsun
í anda Stefáns Harðar: „En eftir að hafa klæðst
fötum frá ákveðnum stað er maður ekki lengur
á sama stað.“
Oftar er trúnaðartónninn þó blekking, tælir
rnann inn í ljóð, lætur mann halda að þar rati
maður um allt og svo villist maður og kemst
ekki út. Það er sérkennilega súrrealískur blær á
prósaljóðinu „Ansjósur“ (15) þó að þar sé, að
því er virðist, sagt ótvírætt frá ákveðnu atviki,
og málfarið er upphafið eins og á hátíðlegri
þýðingu frá fyrri hluta aldarinnar: „Ég kannast
við yður herra. Það var áður en ég hóf hér störf
að ég sá yður borða hér. (...) Vegna þess hve
tónlistin var lágt stillt það kvöld, heyrði ég til
yðar þegar þér pöntuðuð matinn og svo aftur
þegar maturinn var kominn á borðið. (...)“
Ennþá villugjarnari er heimur ljóða eins og
„Um fetjumann“, „Bíóferðin“ og „Hin ósýni-
legu“, en alltaf er tónninn sá sami, hlýr, feimn-
islegur, stundum afsakandi. Blekkjandi á
óvæntan og vekjandi hátt þegar best tekst til.
Eins og sjá má á dæmunum hér að framan er
ljóðmál Braga yfirleitt óbrotið. Þar eru oft sögð
mikil tíðindi á sjálfsagðan hátt eins og skáldin
eru þekkt fyrir í Suður-Ameríku. Margræðni
ljóðanna nær hann ekki með viðlíkingum,
ágengum myndhverfíngum eða langsóttum lýs-
ingarorðum heldur tærum einfaldleika. Frá-
sagnir ljóðanna eru í beinum myndum og vísa
þá fyrst út fyrir sig eða birta lesanda aðra merk-
ingu þegar hann kýs það. Samanber fyrsta Ijóð-
ið, „Smyrsl“ (hér að ofan), þó að önnur lína þess
bendi á leið.
En frá þessu eru undantekningar. Til dæmis
er gengið inn í fortíðina eins og hús í ljóðinu
„Fortíðin“ (26):
Forstofan: inngangur að sögu
greinamerkjalausri og nokkum veginn óhæfri
til lestrar.
Gestasalemið vekur manni óhug
því hvað er þar að finna? Er það nothæft
sem hreinlætisaðstaða?
Innri herbergi hýsa mánuði ár
og önnur verðmæti. Stofan meðal annars
viðtalsbók við Tómas.
Hér hafa ófáir lært að koma öðmm á óvart
og svona lítur fortíðin út; alltaf jafn gaman
að koma
og hreyfa ekki við neinu;
leyfa sígarettunum í silfursknninu að þoma.
Hinu skjálfhenta samhengi
að gera portrett af sér.
Langmest er um hefðbundin skáldleg tilþrif í
ljóðinu langa sem heitir „Spiladósin“ (35-39),
torræðu ljóði og að ýmsu leyti ólíku öðru í
bókinni. Þar eru eftirminnilegar líkingar; menn
sem bíða aðgerðalausir eftir lukkunni standa
„tómhentir eins og gluggalausar vöruskemm-
ur“; og talað er um hið „blómlega gróðurleysi"
verslunargatna! Fjarlægari eru hinir „glaðbeittu
klósettfingur“ eða „hinn sjóblauti bænahern-
aður“, og ljóðið í heild er ekki eins gott og það
er langt. Áður var sagt að list Braga væri að
segja flókna hluti blátt áfram. Kannski er hann
hér að segja mjög hversdagslega hluti úr því
hann grípur til flókinna orða og líkinga.
„Spiladósin“ er seint í bókinni og þar finnst
mér hún slappast dálítið, fyrir utan „Hótellykil
106
TMM 1992:2