Gripla - 20.12.2007, Side 70

GRIPLA68
Markmiðið með þessari grein er ekki að fjalla um aldur Ljósvetninga sögu
eða hvor gerð hennar muni vera eldri og upphaflegri, heldur að sýna fram á
með athugun á kveraskiptingu AM 561 4to að Ljósvetninga saga hafi aldrei ver-
ið öll í því handriti; aðeins fyrri hluti hennar hafi verið í því. Sýnt verður fram
á að sagan í þessu handriti hafi endað þar sem 21. kafla lýkur og að lok hans
hafi verið á næstöftustu blaðsíðu handritsins en aftasta blaðið hefur glatast. Í
þessum kafla er sagt frá dauða Guðmundar ríka á Möðruvöllum en umræddur
kafli getur vel staðið sem niðurlag sögunnar. Jafnframt verður tekið undir með
Guðbrandi Vigfússyni (1878:lvi) og Guðmundi Þorlákssyni (Ljósv. 1880:xxii–
xxiii) að Sörla þáttur, Ófeigs þáttur og Vöðu-Brands þáttur hafi aldrei verið í
umræddu handriti.
Hér á eftir verður gerð nánari grein fyrir handritinu AM 561 4to og kvera-
skiptingu þess (3. kafli) og skyldleika þess við önnur handrit en þar verður
einnig fjallað um Reykdæla sögu og Gull-Þóris sögu sem eru í 561 (4. kafli).
Enn fremur verður tínt til það sem vitað er um sögu handritsins (5. kafli), en á
hinn bóginn verður ekki mikið fjallað um Ljósvetninga sögu sjálfa og deilur
um samsetningu hennar. Þó verður ekki komist hjá því að gera stutta grein
fyrir varðveislu sögunnar og handritum, þáttaskiptingu og helstu útgáfum (2.
kafli).
2. Ljósvetninga saga
2.1 Handrit
Ljósvetninga saga er varðveitt í tveimur skinnhandritum. Annað þeirra er áður-
nefnt AM 561 4to og er A-gerð sögunnar í því. Ekki er vitað til að A-gerðin sé
varðveitt í öðrum handritum og er 561 því eina textavitni hennar. Fjallað
verður nánar um 561 í 3. kafla. Hitt skinnhandritið er AM 162 C fol frá fyrri
hluta 15. aldar.4 Það er nú aðeins 11 blöð og hefur að geyma brot af Ljós-
vetninga sögu (3 bl.), brot af Vopnfirðinga sögu (1 bl.), brot af Droplaugarsona
sögu (1 bl.), brot af Finnboga sögu ramma (1 bl.), brot af Þorsteins þætti
stangarhöggs (1 bl.) og brot af riddarasögunni Saulus sögu og Nikanors (4 bl.)
(Katalog:121–22).5 Handritið hefur að geyma u.þ.b. 16% Ljósvetninga sögu
4 Ólafur Loftsson í Hvassafelli mun að líkindum hafa skrifað þetta handrit (Stefán Karlsson
1970:138).
5 Guðbrandur Vigfússon og F. York Powell gera ráð fyrir því að í handritinu hafi verið fleiri
sögur en hér eru nefndar og að alls hafi það verið 128 blöð (sjá Origines:345). Hér á eftir
verður Guðbrandur aðeins tilgreindur sem útgefandi Ljósvetninga sögu og gert ráð fyrir að