Gripla - 20.12.2007, Side 86

GRIPLA84
AM 495 4to (Kålund 1898:ix). Ásgeir hefur annað hvort gert það á árunum
1686–88 eða 1697–98 þegar hann var í Kaupmannahöfn og skrifaði mikið fyr-
ir Árna (Guðvarður Már Gunnlaugsson 2001:109).
Á spássíum AM 561 er lítið eitt af kroti frá 15.–17. öld, þar á meðal nöfn,
og athugasemdir með hendi Árna Magnússonar (Katalog:713). Ekki hefur
tekist að hafa uppi á þeim einstaklingum sem þar eru nefndir (sjá m.a. Kålund
1898:ii).
Árni Magnússon segir að Elín Þorláksdóttir hafi sagt sér að faðir hennar,
Þorlákur Skúlason (1597–1656) Hólabiskup, hafi átt handritið (Katalog:713),
en ekkert er vitað um sögu þess að öðru leyti. Þótt það komi ekki fram er
líklegast að Árni hafi fengið handritið hjá fyrrnefndri Elínu en hún erft það
eftir Þorlák.
Aðalheiður Guðmundsdóttir (2001:xlviii) hefur bent á að skriftin á
Úlfhams rímum á uppsköfnu síðunum í AM 561 4to sé áþekk skrift Björns
Jónssonar (1574–1655) lögréttumanns á Skarðsá, en hann var einn af
skrifurum Þorláks Skúlasonar (sjá Stefán Karlsson 1997:178–85). Ekki verður
betur séð en að sama rithönd sé á kómísku rímunni (9r), Úlfhams rímum (16r,
23v og 24r) og útdrættinum (37v) (sbr. Katalog:713). Rithöndin líkist hendi
Björns að töluverðu leyti en nánari athugun leiðir í ljós að hann getur varla
hafa skrifað þetta. Kr. Kålund segir að skriftin sé óæfð og klunnaleg (Kata-
log:713). Skrift Björns er að vísu ekki áferðarfalleg en hún verður seint sögð
óæfð.
Hvað sem því líður er líklegast að handritið hafi verið skrifað upp (a.m.k.
Reykdæla saga) og útsíður nokkurra kvera skafnar upp á árunum 1630–50.
Ástæðan er sú að á tímabilinu 1550–1630 var lítið um að Íslendingasögur
væru skrifaðar upp en uppskriftabylgja hófst fljótlega eftir að Þorlákur Skúla-
son varð biskup á Hólum árið 1628 (Stefán Karlsson 1997:175–76) og því
líklegt að hann hafi látið skrifa AM 561 4to upp. Auk þess minnir klunnaleg
rithöndin á uppsköfnu síðunum frekar á skrift manna á fyrri hluta 17. aldar en
síðari hluta aldarinnar. Líklegt er svo að blöð hafi týnst úr handritinu í fram-
haldi af því að e.t.v. var minna hirt um það eftir að búið var að skrifa það upp,
enda vildu gamlar bækur verða „forrotnaðar“ að sögn Björns Jónssonar á
Skarðsá (sjá Stefán Karlsson 1997:176).