Gripla - 20.12.2007, Side 176

GRIPLA
og orðaflaumur. Oft eru notaðar hinar fáránlegustu kenningar, sem gera þessi
rit torskilin nútímamönnum“ (Ólafur Hansson. 1949. Nýja öldin, bls. 32-33).
Nú mun hugtakið barokk í sambandi við bókmenntir 17. aldar hafa unnið
sér frekari viðurkenningu en áður, þó að menn greini enn á um hugtakið og
réttmæti þess. Og barokkskáldin njóta nú um stundir nokkurra vinsælda þrátt
fyrir tilgerð, íburð og orðaflaum. Ég rakst á það á netinu um daginn að bar-
okkskáldið danska Thomas Kingo er núna trikkedikter í Osló en trikkedikter
mun útleggjast sporvagnaskáld á gammelnorsk! Sálmar Kingos eru því nú um
stundir dagleg lesning farþega í sporvögnum Oslóarborgar og í þessari frétt
var fullyrt að boðskapur Kingos eigi enn erindi við menn.
II
Ritgerðin Barokkmeistarinn er skrifuð á ljósu og skýru máli. Doktorsefni er
vel að sér í rannsóknum á þeim tíma sem ritgerðin fjallar um. Í ritgerðinni
hefur verið safnað saman miklu efni og er unnið vel úr því. Til að staðsetja
Hallgrím í heimi barokksins rökstyður doktorsefni mál sitt mjög vel og niður-
stöður allar eru sannfærandi.
Svo ég minnist á formið þá er bókin ákaflega vel úr garði gerð. Hún er vel
skrifuð og á góðu máli. Prentvillur eru sárafáar. Ég rakst aðeins einu sinni á að
persónufornafnið vér var vitlaust beygt eða á bls. 368 þar sem segir meðal oss
í stað vor. Á bls. 369 stendur óvart annað boðorð þar sem á að standa þriðja
boðorð. Einu sinni var blaðsíðutal í Ljóðmælum Hallgríms sem Grímur Thom-
sen gaf út rangt eða á bls. 260. Höfundur leitast við að nota íslensk orð og
hugtök eins og honum er unnt. Lýsingarorðið konkret skýst þó á einum stað
inn í málsgrein þar sem eins mætti nota orðið hlutstæður (bls. 302).
Mig langar til þess hér að gera tvær athugasemdir á þessu stigi. Hin fyrri
snertir hugtakið „hugleiðsla“ sem notað er jöfnum höndum með orðinu íhug-
un eða sem þýðing á erlenda orðinu meditation. Í umræðum guðfræðinga um
andlegt líf eða guðrækni, dulúð og þar fram eftir götunum tíðkast að gera
greinarmun á meditation annars vegar og kontemplation hins vegar. Medita-
tion er atferli þar sem menn beita huga sínum á virkan hátt og bæði hugsun,
vilji og tilfinnningar starfa. Kontemplation er aftur á móti atferli sem getur leitt
af meditation en þar sem hugarstarfsemin er óvirk og hugurinn er sagður vera
undir beinum áhrifum Guðs eða anda hans. Þarna finnst mér að nauðsynlegt sé
að halda hugtökum aðgreindum og nota íhugun sem þýðingu á meditation en
hugleiðslu yfir kontemplation. Ég veit ekki hvort við höfum heimildir um að
174