Gripla - 20.12.2007, Síða 200

GRIPLA
Þorleifur hafði ekki komið heim til Íslands frá því hann lét í haf sumarið 1814.
Eftir því sem best er vitað er hann fyrsti Íslendingurinn sem er fluttur heim til
Íslands til að bera þar beinin.
Viðtakandi áðurnefndra bréfa var Gísli Brynjúlfsson. Hann virðist hafa
komið að þessu máli og verið ekkju Repps innan handar að því er ráða má af
bréfunum. Gísli var fæddur 3. september 1827 á Ketilsstöðum á Völlum. Guð-
rún móðir hans og Ragnheiður kona Helga biskups voru náfrænkur. Gísli var
heitinn eftir föður sínum Gísla Brynjúlfssyni presti á Hólmum í Reyðarfirði,
sem drukknaði um sumarið áður en Gísli fæddist. Hann ólst upp á ýmsum
stöðum hjá frændfólki sínu á Austurlandi og í Skagafirði þar til þau fluttust til
Reykjavíkur og bjuggu þar í næsta nágrenni við sr. Helga og fjölskyldu hans á
Landakotshæð.
Sama haustið og Ástríður Helgadóttir sigldi til Hafnar hóf Gísli nám í
Bessastaðaskóla. Eftir að Ástríður kom heim frá Höfn vorið 1843 leið ekki á
löngu þar til ástir tókust með henni og Gísla. Hann var þá enn við nám í
Bessastaðaskóla. Foreldrum Ástríðar var lítið um samband þeirra gefið, en sáu
sitt óvænna þegar þau sáu að hugur fylgdi máli af hálfu dótturinnar. Gísli
greinir rækilega frá ástamálum sínum og Ástríðar í bréfum til Gríms Thom-
sens. (Sjá nánar Dagbók í Höfn 1952:277–99). Vorið 1845 lauk Gísli námi í
Bessastaðaskóla og brautskráðist með ágætiseinkunn og sigldi samsumars til
Hafnar til að hefja þar háskólanám. Borgarlífið hafði þau áhrif að hann van-
rækti námið og brást því vonum þeirra sem stóðu honum næst. Vorið 1846
sigldi sr. Helgi til Hafnar til að taka biskupsvígslu og var Ástríður með í för.
Dagbókarblöð Gísla frá sumrinu 1846 (NKS 3320 4to II) bera því vitni að
hann bar ekki lengur sömu tilfinningar í brjósti til Ástríðar og áður. Vorið 1847
sigldi hann heim til Íslands til að segja Ástríði upp. Hann lýsir því stuttlega í
bréfi til Brynjólfs Snorrasonar frænda síns. Helgi biskup skrifaði Brynjólfi
Snorrasyni einnig alla málavöxtu og var harðorður í garð Gísla vegna þeirra
sárinda og vonbrigða hann hafði valdið öllum þeim sem báru hag hans fyrir
brjósti. Í bréfi Gísla til Brynjólfs Snorrasonar má aftur á móti greina mikinn
létti yfir að sambandi hans og Ástríðar er lokið. Hún var skamma stund ógefin
í föðurgarði því að hún trúlofaðist Sigurði Melsteð á jóladag 1847 og 1.
september 1848 voru þau gefin saman (sjá nánar Andvara 1983:54–62). Sjálf-
ur kvæntist Gísli sjö árum síðar konu af sænskum ættum Marie N. Gerdtzen
að nafni.
Bréf þau sem varðveist hafa frá Helga G. Thordersen til Gísla eru nokkru
yngri en þeir atburðir sem hér er getið og bera því ótvírætt vitni að allur kali í
garð Gísla af hálfu sr. Helga var horfinn vegna heitrofa hans og þeirra von-
198