Skagfirðingabók - 01.01.1970, Blaðsíða 39

ÞORKELL ÓLAFSSON
ins af hendi dánarbúsins. Vaknaði þá grunur hins nýskipaða biskups og
amtmanns um, að frú Margrét biskupsekkja hefði skotið einhverju
undan og flutt með sér frá Skálholti. Varð af þessu mikið fjaðrafok.
Ritaði Magnús amtmaður Gíslason Margrétu biskupsfrú bréf, dags. 27.
júní 1754, þar sem hann lýsir undrun sinni vegna þessara vanskila, en
fékk engin svör frá henni. Fór hann þá sjálfur af alþingi austur í
Bræðratungu. Lýsti þá frúin yfir því 23. júlí, að hún sæi sér ekki fært
að greiða alla álagsskuldina, en bauðst til að leggja fram allt það, er
hún mætti án vera. Bauð þá amtmaður Jóni prófasti Þórðarsyni í Hruna
að fara þegar til Bræðratungu og skrifa upp allt það, er hún og hinn
fullaldra sonur hennar teldust eiga, hverju nafni sem nefndist. Svo
skyldi prófastur ljúka þessari skoðunargerð með því að taka eið af
mæðginunum, eins og þau höfðu boðizt til, að rétt hafi þau frá öllu
skýrt og ekkert undan dregið. Telja má víst, að þessi viðbrögð þeirra
biskups og amtmanns hafi verið réttmæt lagalega séð, eins og á stóð.
En hinu má ekki gleyma, að þau mæðgin hafa með öllum þessum aðför-
um verið særð djúpu sári, og víst má vita, að þeim hefur þótt læging
sín mikil. Kom það fram hjá Þorkeli síðar, sem sýnt mun verða, að
hann hefur verið harkalega særður við þessar aðfarir og þráð mjög að
geta rétt hlut foreldra sinna.
Auðséð er, að forráðamenn biskupsstólsins hafa undrazt mjög þessi
fjárþrot. Ollum var þeim kunnugt, að Ólafur biskup var sparsamur
reglumaður um allt húshald, þótt vitað væri, að hann var vægur um
allar fjárkröfur og hafði haft marga menn í heimili, nýta menn og
ónýta, en bústofn miklu minni hjá honum en flestum hinna fyrri bisk-
upa.
Hér má á það líta, að sumarið 1747, fyrsta sumar Ólafs biskups f
Skálholti, var sérstakt óþurrkasumar um Suðurland. Heyfengur var lítill
og illur. Menn urðu að fækka fénaði. Búast má við, að ill hey hafi
valdið ódöngun í búpeningi, jafnvel felli vorið eftir. Grunur er mér
á, að skólahúsið, sem Ólafur biskup lét reisa, hafi verið metið með
miklum afföllum frá sannvirði úr hendi dánarbúsins. Sá var háttur á
við úttektir jarða, að ný og vönduð hús væru afskrifuð rækilega.
Frú Margrét lézt í Bræðratungu 13. desember 1755, eftir mæðu-
sama legu í brjóstveiki. Hefur hún vafalaust verið gáfuð mannkosta-
37