Skagfirðingabók - 01.01.1970, Side 40

SKAGFIR6INGABÓK
kona. Gott vitni bera henni bréf þau, er hún ritaði Finni Jónssyni 4.
janúar og 11. febrúar 1753. Þar speglast göfug manngerð hennar og
frábær stílgáfa.
Við fráfall frú Margrétar varð Þorkell sonur hennar athvarfslaus.
Eignir hennar allar féllu þá til Skálholtsstóls upp í álagsskuldina. Voru
þá enn ógreiddir nálega 570 rd. Jón Konráðsson prófastur kemst svo
að orði um þessa fjárkröfu, að eignir frúarinnar hafi verið svo „gjör-
krafðar, að þeir einustu silfurhnappar, sem Þorkell átti, voru skornir
úr peysu hans og öll hans lærdómskver í álagið tekin. Varð hann síðan
að læra með öðrum piltum á þeirra lærdómskver, þar sem hann gat
þau fengið." Er þetta tekið orðrétt eftir ævisögu Þorkels eftir Jón Kon-
ráðsson. Hefur hér vafalaust verið farið eftir frásögn Þorkels sjálfs. Er
vel skiljanlegt, að slíkt atferli hafi valdið Þorkeli beiskju.
Eftir lát frú Margrétar tók séra Högni Sigurðsson á Breiðabólstað
Þorkel að sér. Hefur það vafalaust verið vegna fornrar vináttu þeirra
séra Högna og Ólafs biskups. En Guðríður Gísladóttir, kona Finns
biskups Jónssonar, sá fyrir því, að Þorkell fengi framfærslu í Skál-
holtsskóla (ölmusu). Hefur frú Guðríður, sem var kvenval mikið, efa-
laust tekið sér nærri, hve hart var að gengið af manni hennar og
bróður, þá er heimt var skuld Ólafs biskups til Skálholtsstóls úr hönd-
um frú Margrétar, móður Þorkels. Allar góðar konur kjósa sér það
hlutskipti að bæta á hljóðláta vísu það, sem frændur þeirra eða nánir
vandamenn hafa misgert. Reyndist frú Guðríður Þorkeli hið mesta
tryggðatröll og hjálparhella.
Samkvæmt ævisögu Þorkels, ritaðri af Jóni Konráðssyni, þeirri
sem áður er til vitnað, hefur Þorkell reynzt ágætur námsmaður í Skál-
holtsskóla, svo hann í lexíukverum lærði 8 eða 10 blöð á dag, og
mælt er, að hann hafi einu sinni leikið sér að 8 blaða lexíulærdómi
á dag í Nucleo Latinitatis. Þegar hann var brautskráður af Bjarna
rektor Jónssyni 26. apríl 1757, varð hann efstur samstúdenta sinna við
skólaröðun.1
Árið 1757, að námi loknu, var Þorkell skipaður djákni að Þykkva-
bæjarklaustri í Veri. Var þar daufleg aðkoma. Sú sveit hafði að mestu
lagzt í eyði af sandfalli úr Mýrdalsjökli haustið 1755. Þá var klaust-
1 Sjá Skólameistarasögur, Rvík, 1916—18, bls. 333.
38