Skagfirðingabók - 01.01.1970, Side 49

ÞORKELL ÓLAFSSON
Þegar Hólastóll var lagður niður 1802, versnuðu kjör séra Þorkels að
miklum mun. Þá var hann sviptur sínum árlegu kostpeningum, 65 rd.
60 sk., sem var allt hans lífsbrauð, að undanteknum fáeinum lambs-
eldum, dagsverkum og tíund, sem féllu á Hólasókn. Var þá séra Þorkell
algerlega á flæðarskeri staddur. Að vísu var honum í orði kveðnu boð-
ið að kjósa einhverja bújörð í Hólasókn — en engin jörð var til þess
ákvörðuð. Þessu tók séra Þorkell heldur í styttingi, þótt húsvilltur og
bjargarlaus væri. Vildi hann hvorki við Hóla né prestakall sitt skilja.
Jón Konráðsson (sem var nágrannaprestur hans um 20 ára skeið) get-
ur þess, að séra Sölvi á Hjaltastöðum, sonur séra Þorkels og einnig blá-
fátækur, hafi boðið honum til sín að „líða með sér súrt og sætt". Ákvað
séra Þorkell að láta fyrir berast á Hólum til síðustu daga. Skutu ábú-
endur Hóla skjóli yfir hann og veittu honum vökvun til skiptis, móti
hinni litlu inntekt hans af sókninni. Dvaldist séra Þorkell þá oftast
einn sér (í einhýsi) í nýju timburstofunni á Hólum (Árna biskups-
stofu) mörg ár við staklegt munaðarleysi og oft nauman kost. Bar það
oft við, að hann hafði ekki annað til miðdegisverðar en eldhúsreyktan
hákarl, er hann keypti blautan. Var sparnaður hans svo mikill, að hann
lét sé nægja 5 lóð (í ungdæmi mínu heyrði ég nefnd 12 lóð) af þess-
um matföngum til miðdegisverðar hvern dag og kvað það vera sællífi
að hafa brauðbita með. Pension fékkst ekki né launabætur vegna inn-
Með bænarskrá þessari er margort fylgiskjal, undirritað af Jóni Guðmunds
syni alþingismanni og ritstjóra. Getur Jón þess þar, að héraðsprófastur, eftir
biskupsboði 31. marz 1808 hafi gert úttekt á Hólakirkju 3. maí 1808. Getið er
vanskila stiftprófasts, sem á þess tíma mælikvarða var mjög mikil fjárhæð.
Þar getur og þess, að úttekt þessi sýni, að stiftprófastur ætti ekki annað fyrir
portionsskuldinni en hálft Hraun í Sléttuhlíð, virt til peningaverðs á þeim
tíma 15 rd. 90 sk. kúrants og nokkrar gallaðar bækur. Ekki er stiftprófasti
hallmælt vegna vanskila hans, heldur veitt til vorkunnar, þar sem stjórninni
„fórst svo yfirburða aumingjalega við hann." í fylgiskjali þessu er m. a. kom-
izt svo að orði, að því er varðar hálft Hraun í Sléttuhlíð:
„Hið sama er og tekið fram í kansellibréfi 4. nóv.br. 1847, er leyfði að
selja hálft Hraun í Sléttuhlíð, með því að þar segir, að andvirðinu skuli komið
á vöxtu handa kirkjunni; enda lá það miklu nær en með rekaítökin, af því uð
jarðarpartur þessi var látinn upp í skuld til kirkjunnar, eða var því nær allt það,
er hún fékk fyrir portion sína."
47
L