Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1982, Blaðsíða 184

180
MÚLAÞING
breytt þeim í eyrar. Við skulum fara út á miðjar eyrarnar, en þá sjáum
við best til hinna efstu eggja báðum megin. Þar á að sjást í svonefnda
Jökulkinn vestan í Kistufellinu. Þegar eyrunum sleppir þrengist dalur-
inn mjög og verður nú aðeins hækkandi og kröpp V-skora alla leið upp á
varp með snarbrattar og lausar skriður alveg til efstu eggja bæði í
Kistufelli og Botnatindi. Varpið er í 768 metra hæð og eru þaðan 17 km
að Grímsárfossi, en u. þ. b. helmingi skemmra til Areyja í Reyðarfirði.
Er því öllu brattara að austan verðu og að jafnaði varasamari leið.
Gráleitir líparít-apaldrar eru þar frá varpi og nokkuð niður eftir, en
þegar komið er móts við mynni Fagradals og síðan móts við Grænafell
er bratta lokið erí snertispölur eftir út að túni í Áreyjum. Farið er
sunnan við gil Hjálpleysuárinnar frá vatnaskilunum og snarbrattur
Áreyjatindurinn gnæfir yfir á hægri hönd. Kaldakinn heitir austan undir
Botnatindi milli hans og Áreyjatindsins. Lýkur þar að lýsa Hjálpleys-
unni í aðalatriðum.
Nú spyr e. t. v. einhver: Af hverju fékk hún þetta nafn? Ég tel aug-
ljóst að það sé vegna snjóflóða- og hrunhættu, þar sem hún er þrengst.
Gífurlegu fannfergi hleður hér niður í austan og suðaustan áttum að
vetrarlagi og oft verða ofboðsleg hvassviðri út Hjálpleysuna í þeim átt-
um. Hlíðarnar beggja vegna eru klettabeltalitlar skriður og veita fann-
ferginu enga stöðvun, enda er oft snjór í varpinu og aðdraganda þess
báðum megin, þótt komið sé fram í ágúst og september. Eitthvað af
þeim snjó hlýtur að þeytast þangað niður á veturna, þótt enginn sé til
frásagna. Augljóslega verður hér steinkast í leysingum og skriðuföll í
stórrigningum. Þá er brattinn austan við varpið oft varasamur og raunar
ófær í hálku. Lokaorð þjóðsögunnar um Valtý á grænni treyju eru á
þessa leið: ,,En hann vildi ráðleggja hverjum einum sem lífi vildi halda
að fara ekki Hjálpleysu“. Mér virðist að einmitt þessi orð þjóðsögunnar
bendi öðrum fremur á nokkurt sannleiksgildi hennar, enda fer vart hjá
því að hver sem í Hjálpleysu kemur og dvelur taki eftir flestu því, er hér
hefur verið lýst.
Margar sagnir eru til um ferðir um Hjálpleysu og þar var stundum
farið bæði með hesta og fjárrekstra. Síðast mun hafa verið farið með
rekstur skömmu fyrir 1950, en fjárhópurinn lenti þá á skrið austan í
varpinu. Sláturfé bænda á Fram-Völlum var því oftast rekið yfir svo-
nefnda Aura norðan Hattarins, þótt sú leið sé erfið og villugjörn ef þoka
er til staðar.
Eg tel að ekki ætti að fara Hjálpleysu fyrr en komið er fram í ágúst og
þá aðeins í þurri tíð til að losna að mestu við hrunhættu. Og enginn