Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1997, Qupperneq 32

Múlaþing
strandaði, að þeir strákamir, jafnaldrar hans
og eldri, hefðu náð sér í sjóblautt pípu-
reyktóbak sem var pakkað í bréfumbúðir.
Tóbak þetta var talin ónýt söluvara og því
kannski minna fengist um það þótt hún
rýrnaði smávegis. Drengirnir þurrkuðu
tóbak þetta og reyndu svo að svæla það í
reykjarpípu. I þá daga þótti enginn strákur,
sem kominn var yfir fermingaraldur, maður
með mönnum nema hann reykti, en fínna
þótti þó að reykja sígarettur. Stelpur á þeirra
aldri munu ekki hafa reykt og ekki kvenfólk
yfirleitt eins og síðar varð. Þá vissu fáir, eða
nær engir, að tóbaksreykingar væm skað-
legar heilsu manna. Það var þá helst
kostnaðarhliðin sem horft var í. Þegar ég
minnist á að kvenfólk hafi lítið sem ekkert
reykt á öðmm áratug þessarar aldar, þá á ég
við það svæði sem ég þekkti best, Seyð-
isfjörð og Fljótsdalshérað. En nú brá svo
við að drengimir fengu þama ókeypis tóbak,
sem svældist furðu vel þegar búið var að
þurrka það. Allmikið magn var af tóbaks-
vömm með Sterling að þessu sinni, ekki allt
skemmt því vömr sem vom á milliþilfarinu
náðust allar óskemmdar. Vörur þær sem í
skipinu vom, þegar það strandaði, áttu eftir
að dreifast á yfír 20 hafnir austan, norðan og
vestan lands, svo víða áttu þær tóbaksvömr
að dreifast og því allmikið magn af þeim,
bæði skemmdum og óskemmdum sem
björguðust.
Eftirmáli ritstjóra
Það mun hafa verið í fyrravor að Sigurður Magnússon frá Þórarinsstöðum
í Seyðisfirði hringdi til mín og tjáði mér að hann hefði í fórum sínum tvær
handskrifaðar bækur um Sterlingsstrandið 1922. Hann sagðist vera að
velta því fyrir sér hvort hann ætti að henda þeim eða senda mér með það
fyrir augum að birta í Múlaþingi. Við urðum ásáttir um að velja síðari
kostinn. Skömmu síðar fékk ég bækurnar, samtals 210 handskrifaðar
síður.
Mér varð fljótt ljóst að þetta efni átti vissulega skilið að birtast
opinberlega en ég gerði mér fyllilega grein fyrir því að umfang þess var
slíkt að það hefði betur hentað sem efni í bók en tímaritsgrein. í bókunum
tveimur hafði Sigurður bókstaflega skrifað allt sem hann komst yfir um
strand þetta, opinber skjöl, samninga, skrár, áður prentað efni, eigin
minningar og annarra. Allt var þetta fært til bókar af þeirri dæmafáu
nákvæmni og skarpskyggni sem einkennir skrif Sigurðar og lesendur
Múlaþings hafa fengið að kynnast á liðnum árum.
Ég ákvað, í samráði við Sigurð, að skipta greininni milli tveggja hefta. í
þeirri fyrri fylgdi ég handriti Sigurðar nánast alveg en í þeirri seinni felldi
ég ýmislegt brott en dró annað saman. Langar mig að nefna það helsta
sem er í handriti Sigurðar en ekki í greinunum tveimur:
30