Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1997, Page 36

Múlaþing
Álftavíkurfjall, krossar það og snýr þver-
hníptu hamrabelti niður að sjó að suðaust-
an. Þetta þverhnípi kallast Stigahlíð í sókn-
arlýsingu Desjarmýrarsóknar eftir séra
Snorra Sæmundsson frá því um 1840.
Snorri var prestur á Desjarmýri 1837-44.
Nafnið féll í gleymsku og ekki er úr vegi að
endumýja það, enda er það réttnefni því að
berglög liggja þvert um þetta brotasár, lag á
lag ofan eins og stigarimar, en lauslegt
berghrasl á milli laga. Hér vom hreppa-
mörk Borgarijarðar- og Loðmundarijarðar-
hrepps fram til 1972 er Loðmundarijarðar-
hreppur, harla fámennur orðinn, raunar eins
manns byggð, var sameinaður Borgarfjarð-
arhreppi. Snorri tilgreinir hreppamörkin,
enda þótt sóknamörkin væm önnur, Húsa-
vík (með Álftavík) í Klyppsstaðarsókn
(annexía).
Það er aðallega suðaustursíða ijallsins
sem hér er fyrirhugað að gmfla við, suð-
austursíðu ijallsins með þremur illúðlegum
klettarofum frá brún og niður í sjó, einnig
graslendisgeira, hom og þrep, fjömskot og
afdrep við Seyðisfjarðarflóa sem takmark-
ast að norðanverðu við þessa sérkennilegu
strandlengju þar sem fólk, nokkrar fjöl-
skyldur með bát og gripi þrjóskuðust við til-
veruna í svo þröngsetnum byggðum að þær
ýttust út á þessa undarlegu strandlengju. Þó
er það ekki auðgert svo að ekki skeiki, því
að ýmis þeirra ömefna sem Halldór tilgrein-
ir, í áðumefndu skrifi, er örðugt að staðsetja
á svæðinu án þess að ókunnugum fatist, en
ókunnugur er ég enda þótt ég hafí einu sinni
stigið á land í ytri víkinni. Er því viðbúið
að skekkjur slæðist í þá tilgreiningu.
Víkumar svokölluðu em tvær, Álftavík
ytri og innri. Sú innri er skakkt merkt á
kortum, er við Loðmundarljörð og hluti af
jörðunum Nesi og Neshjáleigu. Þær era
báðar takmarkaðar við klettaflug, auk
Stigahlíðar í milli þeirra, Nesflug að innan
og Húsavíkur- eða Hafnamesflug að norð-
austan. Nesflug em rétt merkt á korti,
Stigahlíð sýnd ómerkt og Hafnamesflug
einnig sýnd spölkom utan við Ytri Álftavík-
ina undir Álftavíkurtindi. Ytri víkin telst
sérstök jörð, enda þótt hún sé í jarðabókinni
frá 1861 talin hjáleiga frá Húsavík.
Gangfærar rákar em yfír hamraflugin
þrjú, tvær um hver flug. Um Nesflug ligg-
ur Nesrák neðar, en Skjaldarrák ofar og sú
greiðgengari. Þó fórst þar Oddur bóndi í
Neshjáleigu 1854, nýkvæntur. Yfir Stiga-
hlíð liggja Tóarrák neðar en Urðarrák ofar.
Munnmæli herma að unglingsstúlka hafi
hrapað til dauðs í flugunum endur fyrir
löngu. Hún kvað hafa verið að reka heim
kvíaær sem hún gætti á innri víkinni og haft
lyngbagga á baki. I dagbókum Sigmundar
Longs er þess getið að Loðmfirðingar fæm
í hóp með heypoka á baki út í Álftavík ytri
er bóndi þar var heyþrota á snjóavetri.
fnnri Álftavík er dálítið svif inn í strönd-
ina utan við Nesflug. Þangað hef ég aldrei
komið, aðeins farið fram hjá henni á trillu
án þess að veita henni eftirtekt. Hæðarlínur
á korti liggja þétt og benda til að hún liggi í
talsverðum halla frá fjallinu niður að sjón-
um. Hún er um 1 km á breidd milli Nes-
fluga og Stigahlíðar. Af frásögnum er ljóst
að víkin er grösug og mun snjóléttari en
Loðmundarfjörður. 1 grein í Múlaþingi (15,
105) eftir Halldór Pálsson bónda á Nesi
segir frá því er fé frá Nesi, síðbæmr og
geldfé, var ferjað út í víkina vegna snjóa í
flugunum og sleppt þar meðan haglaust var
heima fyrir.
I víkinni hefur aldrei verið bær svo að
vitað sé, en þar er þó ömefnið Bæjarhlein
og „tóftarbrot, er kynnu að bera vott um
foma byggð eða verskála,“ segir Stefán
Baldvinsson í Arbók Ferðafél. íslands
1957. Einnig er þar hringmyndað garðlag
sem gæti verið forn túngarður (H.P.) eða
34