Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1997, Side 113

Um Jökuldal
Nú eru 87 ár liðin síðan Jón Pálsson skrifaði grein sína „Um Jökuldal". Birtist hún í 3.
(júní) og 5.-9. (ágúst-desember) blaði V. árgangs mánaðarritsins Oðins sem gefið var út í
Reykjavík og ritstýrt afÞorsteini Gíslasyni. Teljum við orðið tímabært að hún komifyrir augu
Austfirðinga í heild sinni.
Nokkru fyrir 1500 flutti sá maður að
Brú á Jökuldal er Þorsteinn hjet, og
kallaðist jökull. Gamlar sagnir í
ættinni segja, að hann hafi flúið Svarta-
dauða með skyldulið sitt vestur í Amardal,
og búið þar á Dyngju í 2 ár, en hið 3. á Net-
seli í Brúarheiðinni. En það getur ekki ver-
ið rjett, því Þorsteinn hefur eigi verið fædd-
ur, er Svartidauði kom hjer til lands 1402.
Það er því líklega blandað málum þannig,
að það hafí verið plágan síðari, 1494, sem
varð litlu óskæðari, en greinileg merki hef
jeg sjeð þess, að búið hafí verið á Dyngju.
Með Þorsteini jökli hefst ný ætt á Jökul-
dalnum. Þorsteinn var sonur Magnúsar
sýslumanns í Rauðuskriðu, á lífí 1534, Þor-
kelssonar prests í Laufási 1449-1483, og
áður á Grenjaðarstað,- ijekk það brauð
1431,- Guðbjartssonar flóka, prests í Lauf-
ási fyrir 1391, og síðar á Bægisá, Asgríms-
sonar prests á Bægisá, er ljet þar af prests-
skap 1399, Guðbjartssonar, Vermundarson-
ar, Loðinssonar, Vermundarsonar, Steins-
sonar, Höskuldssonar, Haukssonar. En
móðir Hauks var Helga hin fagra systir
Skúla Þorsteinssonar frá Borg, þess er barð-
ist með Eiríki Jarli Hákonarsyni á Jámbarð-
anum í Svoldarorustu 9. september árið
1000. Um Helgu deildu þau skáldin Gunn-
laugur Ormstunga og Skáld-Hrafn, sem
segir í Gunnlaugssögu. Sonur Þorsteins
jökuls var Sigurður, faðir Magnúsar bónda
á Brú, sem kallaður var Magni, fremur en
hann hafí heitið það, því nafnið Magni var
til, en Magnús var ættamafnið, og það hafa
menn heitið áður og síðan í ættinni. Við
hann er kenndur Magnahellir í Hafra-
hvömmum við Jökulsá á Brúardölum; lá
hann þar í hellinum um nætur og gætti Qár
um daga í Brúarskógi framan af vetri. Hef-
ur hann líklega oft haft þar kalda búð, því
ættarsagnimar segja, að eina nótt efitir að
hann var komin utan ífá Brú með vistaföng,
hafí hann vaknað við það, að maður lá fyrir
framan hann og var sá kaldur mjög. Segir
þá Magni: “Þjer er kalt eins og mjer, vesl-
ingur”. Engu var því ansað, og að morgni
var hann horfínn. Trúði Magni því, að þetta
hefði verið huldumaður, en lá þó þar í hell-
inum sem áður. Segja menn að hann hafí
verið 70 ár á Efra-dal. Hefur hann því orð-
ið gamall maður. Þorsteinn sonur hans bjó
á Brú og síðar á Eiríksstöðum. Magnús
Þorsteinsson á Eiríksstöðum Þorsteinn
Magnússon bjó á Kjólsstöðum í Möðmdals-
landi 1703, en kominn er hann í Eiríksstaði
1723 og er gamall á Hákonarstöðum 1734 í
tvíbýli við Jón son sinn. Var Jón orðinn
bóndi á Hákonarstöðum 1723. Þorsteinn
sonur hans bjó þar og fyrst efitir föður sinn,