Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1997, Side 163

Múlaþing
er án efa frá þessum tíma en hún hefur sennilega aldrei borið þak og er því að öllum líkindum
einhverskonar griparétt. Rústin á Þórsnesi er af íveruhúsi en staðurinn hefur að öllum líkindum farið í
eyði um miðja 15. öld. Rústin er mjög áhugaverð til frekari rannsókna, því sennilega hefur ekki verið
búið lengur þar en í eina til tvær aldir og fá bæjarstæði frá miðöldum hafa verið rannsökuð hérlendis
með einungis eitt byggingarstig.
Slútagerðisbæjarstæðið er líklega mjög gamalt að grunni til en erfítt að segja til um hversu gamalt það
er. Þar hefur trúlega verið búið fram til aldamótanna 1800 að minnsta kosti og verið getur að bæjarstæðið
hafí þá verið flutt nokkra kílómetra í vestur og norður. Erfitt yrði að fá fram mynd af byggingum í
Slútagerði frá öllum tímaskeiðum búsetu þar, því efsta og yngsta byggingin skemmir þau eldri sem undir
eru. Ef rúst I yrði grafm upp kæmi sennilega lítið annað í ljós en bygging frá 18. öld, þó það sé út af fyrir
sig áhugavert efni.
Eins og komið hefur fram voru rústir á Miðhúsum og á Hraundal ekki kannaðar eins ítarlega og þær
rústir sem sagt er frá hér að ofan. Niðurstöður frá þessum tveimur stöðum eru því ekki eins áreiðanlegar
og niðurstöður frá hinum stöðunum fímm. Hlutverk og aldur rústanna á Miðhúsum er ekki ljós enn sem
komið er en stærsta rústin á Hraundal er mjög sennilega leifar sels. Aldur þess er óþekktur. Af gróðri á
rústunum öllum að dæma eru þær allar ekki samtíða og sennilega hefur þar verið bæjarstæði í fyrstu,
mögulega frá fyrstu búskapartíð á Islandi. Rannsókn á staðnum myndi án efa varpa nýju ljósi á búsetu í
afdölum á íslenskri fomöld.
Hér hefiir enn ekki verið sagt frá rústinni á Geirsstöðum en það er sú rúst sem kemur til með að verða
rannsóknarefni Minjasafns Ausmrlands sumarið 1997. A Geirsstöðum fannst kirkjurúst frá 10. öld en
hingað til hafa ekki fundist kirkjur hér á landi sem hafa verið reistar fyrir lögtöku kristninnar á Alþingi
árið 1000. An nokkurs efa má leiða líkur að því að aðdragandi kristnitökunnar hafi verið langur og flókinn,
og að kristnu trúboði á íslandi hafi ekki lokið fyrr en löngu eftir árið 1000. Heiðnin og kristnin hafa líklega
lifað hlið við hlið í nokkum tíma hér á landi en til að komast að raun um þetta verður að rannsaka kristnar
og heiðnar fomleifar mun betur en áður hefur verið gert með þetta að leiðarljósi, því í fomleifunum em
geymdar einu samtímaheimildimar um aðdraganda og þróun fyrstu trúskiptanna á Islandi.
Það vom Guðrún Kristinsdóttir, Skúli Magnússon og Bjöm Magni Bjömsson sem aðstoðuðu
undirritaða við uppgröft, auk þess sem heimamenn aðstoðu á flestum rannsóknarstöðunum. Magnús
Sigurgeirsson og Þorbjöm Rúnarsson, jarðfræðingar, aðstoðuðu við gjóskugreiningar, Eva Klonowski sá
um beinagreiningu, Alf Bráthen tók að sér viðargreiningar og kolefnisaldursgreiningar fóru fram hjá Beta
Analytic Inc. í Flórida.
Undirbúningur og uppgröftur vegna könnunarrannsóknarinnar stóð yftr frá miðjum júlímánuði til loka
ágústmánaðar. Eftir það tók við úrvinnsla gagna og skýrslugerð. Undirrituð fékk afnot af skrifstofu hjá
Háskóla íslands í Reykjavík frá september til desember til að vinna að gerð skýrslunnar. Skýrslan um
rannsóknina, Landnámsbær, kirkja, rétt..., var síðan gefin út af Minjasafni Austurlands í febrúar 1997.
Gestafjöldi
Upplýsingar um gestafjölda á safninu árið 1996 er að finna í gestabókum safnsins. Starfsmenn safnsins
reyna af fremsta megni að láta alla þá, sem líta þangað inn, skrifa í gestabókina. Gestabókin geymir ekki
aðeins upplýsingar um fjölda gesta, heldur einnig upplýsingar um þjóðemi og kyn gestanna. Jafnframt er
hægt að leita upplýsinga um búsetu og aldur þeirra. Auk þess sýnir gestabókin meðal annars hvaða dagar
vikunnar eða mánuðir ársins em vinsælastir til að skoða safnið eða hvort sérstakar uppákomur laði að
gesti, og svo framvegis.
161