Sagnir - 01.06.2016, Blaðsíða 32
Guðmundur Hálfdanarson
Þ2
;
að er alþekkt að íslendingar eru
ofurviðkvæmir fyrir áliti útlend-
inga á sér og sínum, um leið og þeir
meta mikils allt gott umtal um land og þjóð
í erlendum fjölmiðlum. „How do you like
Iceland?“ hafa erlendir gestir iðulega verið
spurðir af fréttamönnum, og ef svarið er
jákvætt fá þeir umsvifalaust heiðursdtilinn
„Islandsvinur“. Að hluta til endurspegla
þessi viðbrögð venjulegan tilvistarótta smá-
þjóða, sem meta það flestar mikils að fá
jákvæða athygli í alþjóðapressunni. En þetta
kann einnig að vera leif frá þeim tíma þegar
furðusagnir birtust um Island og Islendinga
í alls kyns bókum erlendra ferðamanna sem
sótt höfðu landið heim (eða þóttust í það
minnsta hafa gert það). Áhugavert dæmi um
sh'kar lýsingar er að finna í rid eftir franska
lækninn Pierre Martín La Martiniére um leið-
angur sem hann fór í til norðurslóða á síðari
helmingi 17. aldar, en bókin kom út í París
árið 1671. Þar segir:
íslendingar búa flestir í hellum sem eru höggnir inn í berg og hinir búa í hreysum,
sem eru tiyggð á sama hátt og í Lapplandi; sum eru sett saman úr fiskbeinum, og
önnur úr timbri, þöktu torfi, skepnur þeirra og þeir sjálfir sofa undir sama þaki;
þeir eru ljótir og sama má segja um konur þeirra ... Líf þeirra er sérlega einfalt;
eins og aílra þeirra sem búa a norðlægum slóðum; þeir sofa á heyi, sem lagt er a
skinn.
Allir í húsinu sofa í sama rúmi. Þeir gera ekkert annað en að veiða fisk; þeir
eru skítugir, ósiðmenntaðir, ruddalegir. Þeir eru næstum því allir galdramenn,
og dýrka' dára nokkurn sem þeir kalla Kobald. Hann birtist þeim mjög oft í
mannsmynd. Þeir dýrka einnig skurðgoð úr tré,_ skorið út meo hm'fi, m)óg illa
gert og hryllilegt að sjá. Þeir syna það sjaldan, því þeiyóttast að lúterskir prestar,
sem kenná þeim kristin lögmal í þeirri von að hægt sé að bjarga þeim úr ánauð
Satans, taki skurðgoðin fra þeim.
A 19. öld fjölgaði sh'kum ferðalýsingum verulega og þær tóku á sig nýjan blæ. A
þessum tíma jókst mjög áhugi Evrópubúa á ferðalögum til framandi slóða, og þá
ekki síst til landa í norðri.1 2 Tengdist áhuginn á landkönnun með beinum hætti þeirri
1 P. M. de La Matiniére, Voyage des Pais Septentrienavx (París 1671), bls. 172-3;
sjá Sumarliði R. ísleifsson, Tvœr eyjarájadrinum. Imyndir Islands og Gmnlandsfrá miðöldum til miðrar 19. aldar
(Reykjavík 2014), bls. 116-18.
2 Sjá Peter Fjágesund, Tbe Dream of the Nortb. A CulturalHistory to 1920 (Amsterdam 2014),
32