Sagnir - 01.06.2016, Blaðsíða 241
Hvað störf Geirs varðaði sagði eftirmaður hans á stóli forsætisráðherra að hann
hefði gert allt sem í hans valdi var til að taka á vandanum.50 Utanríkisráðherrann
fyrrverandi sagði að enginn hefði talið það vera í verkahring forsædsráðherra að vinna
að því að draga úr stærð bankakerfisins heldur væri það hlutverk Seðlabankans.51
Viðskiptaráðherrann fyrrverandi sagði að gripið hefði verið til alls sem raunhæft
var og kvað markvisst starf samráðshóps stjórnvalda um fjármálastöðugleika hafa
gert að verkum að hægt hefði verið að setja neyðarlög með skömmum fyrirvara.52
Niðurstaða þeirra stjórnmálamanna sem komu fyrir landsdóm var því að mestu
sú að hvorki þeir né Geir H. Haarde hefðu getað gert meira en raun bara vitni
auk þess sem þingmenn Samfylkingarinnar gagnrýndu Seðlabankann fyrir að gefa
viUandi mynd af stöðu bankanna. Þeir sem setið höfðu í ríkisstjórn, hvort sem er
fyrir eða eftir hrun, töldu að unnið hefði verið að lausn vandans eins og mögulegt
væri.
Sáttanefndarhugmynd
Aðferð Alþingis við uppgjör hrunsins hefúr verið þríþætt. Skipuð var rannsóknar-
nefnd um aðdraganda og orsakir hrunsins, sett var á fót embætti sérstaks sak-
sóknara til að rannsaka hugsanleg lögbrot í starfsemi bankanna og Geir H. Haarde,
fyrrverandi forsætisráðherra, var ákærður og dreginn fyrir landsdóm. Hafi mark-
tnið rannsóknarnefndar verið að upplýsa, var markmiðið með hinum leiðunum að
tefsa.
Deila má um hverju þessar þrjár leiðir hafa skilað í að auka skilning á orsökum
hrunsins. Málshöfðanir sérstaks saksóknara snúa að einstökum lögbromm en ekki
orsökum hrunsins. Málaferlin gegn fyrrverandi forsætisráðherra voru til að dæma
um hvort hann hefði brotið af sér en gerðu lítið til að skýra hvers vegna bankarnir
féllu eða hverjir báru ábyrgð á því. Fallast má á greiningu Vals Ingimundarsonar
sagnfræðings um að skýrsla Rannsóknarnefndar Alþingis hafi haft hreinsandi áhrif
°g verið vel tekið af stjórnmálamönnum og almenningi. Hún hafi útdeilt ábyrgð
a því hvernig fór. Hún hafi hins vegar ekki boðið upp á samfélagslegar sættir til
langframa.53 Að auki má nefna gagnrýni bankamanna á niðurstöður nefndarinnar.54
Sú leið að skipa sannleiks- og sáttanefnd til að vinna að samfélagslegum
sáttum og uppgjöri var ekki farin. Meðal þeirra sem mælt hafa með henni eru
Jón Ásgeir Jóhannesson sem lagði til á Beinni línu á DV.is, skömmu áður en
réttarhöld í landsdómi hófust, að siðferðislegur hlud hrunsins yrði gerður upp með
http://landsd0mur.is/adalmedferd/nr/68. Sótt 6. janúar 2013.
SOJóhanna Sigurðardóttir, skýrslugjöf í landsdómi.
51 Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, skýrslugjöf í landsdómi.
52 Björgvin G. Sigurðsson, skýrslugjöf í landsdómi.
53 Valur Ingimundarson, „The Polidcs of Jusdce. The Aftermath of the Financial Collapse in Iceland“,
Books and ideas, 27. júm' 2012, bls. 5-6.
54 Hér nægir að nefna Sigurjón Þ. Árnason sem fór hörðum orðum um skýrsluna í skýrslugjöf sinni í
landsdómi og orð Björgólfs Thors Björgólfssonar í grein hans „Landsdómur - lærdómur" á vefsíðu
sinni btb.is, sjá dlvísun 55.
241