Sagnir - 01.06.2016, Page 299
bundna aðgreiningu sagnfræðinnar í tiltekna „skóla“, þar sem hver og einn notast
við sínar aðferðir til að nálgast fortíðina. En að mínu mati er fullkomlega lógískt að
hundsa slíkar girðingar: það getur aðeins gert skilning okkar á kapítalismanum ríkari
að skoða hann sem gríðarstóran og flókinn vef valds, hugmynda og menningar —
ekki eingöngu fyrirbæris sem byrjar og lýkur á sviði hins hagræna og félagslega.
Margra ára samneyti Beckerts við ótrúlega fjölbreytt skjöl sem koma víðsvegar að
hefur sannarlega borið ávöxt og á endanum er það sú vinna sem gerir verk hans
svo sannfærandi. Notkun margbreytilegra heimilda getur einnig tryggt að framfarir
síðastliðinna áratuga á sviði menningar-, kvenna- og kynjasögu fari ekki fyrir bí.
Mikilvægast í samhengi Heimsveldis baðmullarinnar er að svona sjáum við til þess að
Upplýsing og Iðnbylting verði ekki settar fram sem litblindar sögulegar stefnur —
því það voru þær alls ekki.
Heimsve/di baðmullarinnar hefur ekki sloppið við allar aðfinnslur. I ritdómum sem
birtust í New York Times'5 og Foreign Affairs'(\ svo dæmi séu tekin, er Beckert gagn-
rýndur fyrir að ýkja sögulegt vægi einnar vöru um of. Bent er á að aðrir fræðimenn
hafi í raun reynt að setja aðrar plöntur og hlud á svipaðan stall: Larry Zuckermann
sagði á sínum tíma að kartaflan hafi „bjargað hinum vestræna heimi“ og Sydney
Mintz færði fyrir því rök að sykurreyr hafi verið plantan ómissandi þegar kom
að sköpun samtvinnaðs heimsmarkaðar. I Hinum óhlekkjaða Prómeþeusi, klassísku
hagsögurid Davids Landes, verður meira að segja smuroh'an sem knúði vélar
evrópskra verksmiðja að hinni óvæntu hetju iðnbyltingarinnar. Það sakar vitaskuld
ekki að vera á varðbergi þegar maður les þá staðhæfingu Beckerts að uppgangur
annarra fykiliðngreina, eins og járniðnaðarins, hafi eingöngu verið „mögulegur
vegna uppgangs baðmullarinnar“.' Eins þegar því er endurtekið haldið fram
að baðmullariðnaðurinn hafi verið „mikilvægasta framleiðslugrein heimsins“18,
baðmull „verðmætasta verslunarvara“ breska heimsveldisins19 og G. hirsutum
„mikilvægasta planta iðnbyltíngarinnar“.20
Viðfangsefnið er augljóslega eftírtektarvert og ákefð Beckerts er réttlætanleg,
sérstaklega þar sem við virðumst flest vita svo lítið um fortíð baðmullariðnaðarins.
Vopnuð rökum Beckerts gætum við svo litið gagnrýnum augum á staðhæfingar
hagfræðinga eins og Jeffrey Sachs (sem er e.t.v. frægastur fyrir aðkomu sína að
sársaukafullri afregluvæðingu nýfrjálsra Austur-Evrópuríkja eftir lok kalda
stríðsins). í vinsælli bók sinni, The End of Poverty, skrifar Sachs m.a. að
mótmælendur í ríkum löndum ættu að fagna því að ungar konur í Bangladess séu
15 Vef. Adam Hochschild, „’Empire of Cotton,’ by Sven Beckert“, http://www.nyrimes.com/2015/01/04
/books/review/empire-of-cotton-by-sven-beckert.html. Sótt 19. júní 2015.
16 Vef. Jeremy Adelman, „What Caused Capitalism?“, https://www.foreignaffairs.com/reviews/review-essay
/2015-04-20/what-caused-capitalism. Sótt 19. júní 2015.
17 Empire of Cotton, bls. 71.
18 Empire of Cotton, t.d. bls. 64.
19 Empire of Cotton, bls. 40.
20 Empire of Cotton, bls. 20-21.
299