Sagnir - 01.06.2016, Blaðsíða 256
kyngervi — af frekar augljósum ástæðum — en rætur beggja þessara nálgana eru
bersýnilega sammnnaðar á margvíslegan hátt.
Gjarnan heyrist frá íhaldsmönnum vestanhafs að endurskoðun vinstrimanna á
efnistökum hugvísindanna hafi verið svo róttæk að trúverðugleiki þeirra í heild
sinni hrynji nú hratt og örugglega. Það séþetta sem útskýri hið gríðarmikla brottfall
úr hugvísindunum sem á sér nú stað — ekki hið gagnstæða. Walter Russell Mead,
prófessor við Yale háskóla, skrifar þannig að ,,[t]he humanities meltdown is a huge
indictment of the academic fads and trends of the last generation“. Hann líkir
starfsfólki hugvísindadeilda við fólk sem getur ekki selt regnhlífar í úrhellirigningu
og segir: „great teachers teaching great books and great ideas are exacdy what most
students need.“6
IV
Eins og Páll Skúlason minnti á hefur háskólinn „alla tíð“ staðið í samkeppni
um „athygli, nemendur [og] fjármuni“.7 Eitt af mikilvægustu verkefnum háskólans
taldi hann vera að finna jafnvægi milli eðlilegrar samkeppni annars vegar og
hlutverki sínu sem menntastofnunnar þar sem fræðimenn geta „einbeitt sér í friði
fyrir skarkala heimsins“ hins vegar.8 Orð Páls beinast auðvitað fyrst og fremst að
hagsmunaöflum sem leitast við að beygja háskólastarf undir síbreytilegar þarfir
markaðarins, en athugasemd hans mætti einnig skoða í tengslum við reiptogið milh
hægri og vinstri sem rætt hefur verið í þessari grein. Eftir virðist standa að umrætt
reiptog snýst að verulegu leyti um það til hvada nemenda eigi að höfða og hvernig
hugvísindin eigi að hámarka athyglina sem þau fá frá samfélaginu sem þau eiga að
þjóna.
Sjálfsagt eiga þau sem setja saman áfanga í grunnnámi í sagnfræði við Háskóla
Islands að reyna að bjóða nemendum upp á það sem þeir síðarnefndu hafa áhuga
á hverju sinni. Ef það var eitthvað sem ég fékk út úr umræðum samnemenda
minna á fésbók var það þetta. Nú drögumst við flest að sagnfræði því okkur finnast
samræður við raddir fortíðarinnar heillandi og spennandi — ekki því við höfum
af þeim hagnýtt gagn. Þetta greinir okkur frá endurskoðendum, lögfræðingum
og geislafræðingum sem nema sitt fag einmitt á sh'kum forsendum (með fyllstu
virðingu fyrir þeim). En orð Páls eru góð og gild: ytri þrýstingur má aldrei ráða
svo miklu að háskólafólk missi sjónar á því sem skiptir það sjálft mestu máli. Sem
betur fer er það svo að háskólinn tryggir því akademískt frelsi til að velja sínar eigin
áherslur þegar kemur að því að búa til námskrár og lýsingar á námskeiðum. Og
þegar allt kemur til alls hlýtur deild sem er opin fyrir margvíslegum nálgunum, bæði
í kennslu og rannsóknum, að teljast h'klegri til að laða að sér nemendur og athygh
en einsleit deild.
Við þurfum engar áhyggjur af því að hafa, held ég, að framfarir síðustu áratuga
6 Walter Russell Mead, „Students Tuning Out Humanities Professors“, http://www.the-american-
interest.com/2013/ll/01/students-tuning-out-humanities-professors/. Sótt 14. ágúst 2015.
7 Páll Skúlason, „Hvað er góður háskóli?“, Háskólapalingar (Reykjavík 2014), bls. 55.
8 Sama rit, bls. 57.
256