Sagnir - 01.06.2016, Side 198

í ritum þjóðernissinna er skilningur á eðli kvenna sá að þær séu viðkvæmar og
friðsælar. Dæmi um þetta viðhorf má sjá í blaðinu Frón sem segir frá því þegat
nafngreind kona, Helga Rafnsdóttir, tók hakakrossmerki af börnum og sagði þeim
að nasistar væru vondir menn sem dræpu börn. Helga er harkalega gagnrýnd fyrir
þetta og athygli vekur að hún er kölluð „frú“ og „móðir“ innan gæsalappa.112 Þar
með er gefið í skyn að hún sé ekki einungis óhæf móðir heldur að hún sé varla
kona.
Samkvæmt mati þjóðernissinna voru lauslátar konur á svipuðu vitsmunastigi
og síbrotamenn.113 Þeir töldu að rekja mætti útbreiðslu kynsjúkdóma til stúlkna
sem færu um borð í erlend skip til að sofa hjá sjómönnum.114 Þetta endurspeglaf
áhyggjur þjóðernissinna af kynfrelsi kvenna og með því að tengja kynsjúkdóma og
siðspillingu sérstaklega við erlend áhrif þá er á vissan hátt verið að saka þær um
föðurlandssvik.
Viðhorf þjóðernissinna til kvenna snerist um að þær hefðu ákveðnu náttúrulegu
hlutverki að gegna í samfélaginu, sem fælist fyrst og fremst í að fæða og ala upp
börn og viðhalda þar með kynstofninum. Konur ætm að fá að njóta vissra réttinda
og virðingar svo lengi sem þær héldu sig innan þess siðferðislega og hugmynda-
fræðilega ramma sem þjóðernissinnar hefðu skapað þeim. .
4. Niðurstöður
Fasismi varð á skömmum tíma ein áhrifamesta stjórnmálastefna mannkyns-
sögunnar. Hinir íslensku fasistar komust aldrei nálægt því að skapa það nýja þjóðfélag
sem þá dreymdi um og kunna að virðast nánast hlægilega smáir og ómerkilegir
í samanburði við skoðanabræður sína erlendis. Þrátt fyrir það eru þeir enga að
síður afskaplega forvitnilegur hluti af sögu íslands og skýrt dæmi um að jafnvel
afskekkt eyja í Norður-Atlantshafi var ekki undanskilin þeim stjórnmálastraumurn
sem flæddu um Evrópu.
Viss tilhneiging virðist vera til að draga upp mynd af fasistum, og þá sérstaklega
nasistum, sem illmennum. Þótt mörg af grimmilegustu voðaverkum 20. aldar hafi
verið framin í nafni fasisma er mikilvægt að hafa það í huga að þrátt fyrir illvirkin
voru nasistarnir ekki ófreskjur sem nærðust á eymd og hatri heldur venjuleg11
menn sem af einhverjum ástæðum heilluðust af fasisma. Sem er í rauninni mun
skelfilegra en nokkur ófreskja.
Þjóðernissinnar töldu sig standa á krossgötum, þar sem nýtt og betra þjóðfélag>
byggt á fornum gildum, væri við það rísa úr þeim rústum sem samfélagið var. Niður'
lægingarskeið sem jafnaðist á við Sturlungaöld væri ríkjandi og fullveldi íslands1
hættu. Þjóðin, og þá sérstaklega æskan, þyrfti að vakna og berjast af alefli ge8n
þeim niðurrifsöflum, sem þjóðernissinnar virtust sjá í hverju horni, til þess að hið
nýja þjóðfélaggæti orðið að veruleika. Þjóðernissinnar ræddu frekar um endurreisn
112 „Fallega frúin og ljótu börnin“, Fróti, 8. júní 1937, bls. 3.
113 „Kynspilling og kynbœtur“, Mjölnir, 1. nóvember 1935, bls. 66.
114 „Heilbrigðismál“, Akœran, 17. janúar 1934, bls. 3.
198