Sagnir - 01.06.2016, Blaðsíða 309

hafa sjaldan verið teknar dl skoðunar af íslenskum sagnfræðingum. Ragnhildur
tengir hugmyndafræði sagnanna við sögulegan 14. aldar á Islandi, t.d. afstöðu til
hjúskapar og frillulifnaðar. Þá skoðar hún hvernig sögurnar endurspegla gildi sem
konur áttu að hafa í hávegum. Niðurstaða hennar er að sögurnar séu vitnisburður
um áhuga á vináttusamböndum karla, trúfestu kvenna innan hjónabands og aukna
áherslu á varðveislu meydóms fram að stofnun hjúskapar. I greininni er haganlega
unnið með efnið en áhugavert hefði verið að setja þessa greiningu í samhengi við
rannsóknir á hjúskaparviðhorfum Islendinga sem greina má í skjalaheimildum, t.d.
doktorsrit Agnesar S. Arnórsdóttur, Property and Virginity, frá árinu 2010 sem nær
meðal annars til þessa tímabils.
Grein Anitu Elefsen um „rauða planið“ á Siglufirði 1930 og 1931 er rituð í
anda frásagnarsagnfræði og er skemmtileg aflestrar en geldur þess nokkuð að
markmiðin eru óljós og ekki kynnt í upphafi. Öðrum þræði er greininni ædað
að fjalla um pólitísk markmið Einars Olgeirssonar og tekst þar allajafna vel til.
Það er í anda kynjasöguáherslunnar í tímaridnu að öðru leyd að sérstaklega er
fjallað um síldarstúlkurnar á planinu sem fengu óvænta launahækkun sumarið 1930
sem varð umdeilt og gagnrýnd af eigendum framleiðslutækjanna. A hinn bóginn
er frásögnin af endalokum Plansins ruglingsleg og byggir um of á frásögnum úr
flokksmálgögnum Alþýðuflokks og Sjáifstæðisflokks. A einum stað er launahækkun
síldarkvenna árið 1930 kennt um fjárhagsörðugleika plansins en skömmu síðar
kemur fram að offramleiðsla ársins 1931, efdr að Einar Olgeirsson hafði verið
rekinn og Alþýðuflokksmaður ráðinn í hans stað, hafi verið helsta vandamálið og
svo eru það smáatriði eins og Heimskreppan og almennt verðhrun á sfld en áhrif
þeirra eru ekki metin í samhengi við aðra staði á Islandi eða gengi annarra sfldar-
framleiðenda. Útkoman er sú að greinin er mun betri sem pólitísk saga heldur en
hagsaga.
Grein Andra Jónssonar um viðbrögð Islendinga við vetrarstríðinu 1939-1940 er
í anda hefðbundinnar stjórnmálasögu og er einkum endursögn á viðhorfum sem
komu fram í opinberri umræðu. Engin tilraun er gerð til að greina þær sjálfsmyndir
sem birtast í umfjölluninni, t.d. skrifum Morgunblaðsins um „asiadsku pesdna“ frá
Rússlandi (bls. 148) þannig að greinin verður upptalningakennd á köflum. Mest
vægi fær hin svo kallaða Finnlandssöfnun áranna 1939-1940. Niðurstaða Andra er
sú að samúð með Finnum hafi tengst hugmyndum um sérstakt bræðralag norrænna
þjóða og greinir hann frá óh'kum hugmyndum norrænna fræðimanna um það hvort
sú hugmynd hafi staðið á rótgrónum merg á þessum tíma eða verið nýjung. Hér
hefði verið áhugavert að greina skrif Islendinga um Finnland fyrir 1939 en það er
þó ekki gert í þessari grein.
Næsta grein fjallar einnig um stríð erlendis og viðbrögð Islendinga við þeim,
nánar tiltekið er það Persaflóastríð ársins 1991 sem tekið er til umfjöllunar í grein
Sigurðar Agústssonar. Er nokkuð nýnæmi í því að ekki hefur áður verið fjallað
um þetta stríð af íslenskum sagnfræðingin. Megináhersla Sigurðar er á að lýsa
viðhorfum sem komu fram í fjölmiðlum og á hinum opinbera vettvangi og er það
skilmerkilega gert. Sigurður mátar ríkjandi umfjöllun íslenskra fjölmiðla að þvf sem
309