Sagnir - 01.06.2016, Side 227

telja að ókeypis aðgangur að sameiginlegri auðlind landsmanna væri engan veginn
eðlileg ráðstöfun, ekki síst sökum þess að eigandinn, þ.e. þjóðin, var ekki höfð
tneð í ráðum á einn eða annan hátt.49 Danfríður spurði hvort enn væri vilji fyrir
því að úthluta þessum sameiginlegu verðmætum þjóðarinnar á skip einvörðungu,
eða eigendum þeirra.50 Kvennalistakonum þótti rétdátara að tekið yrði upp sérstakt
veiðileyfagjald fyrir 20% af veiðiheimildum ef ekki tækist að tryggja byggðalögunum
veiðileyfin eins og þeirra tillögur kváðu á um.M
Júh'us Sólnes gekk skrefinu lengra en aðrir þingmenn og lagði til að kvótakerfið
yrði lagt niður en skrapdagakerfið frá 1977 tekið upp aftur með banndögum á
sumrin þegar hrygningarstofninn væri viðkvæmastur.52 Þá yrðu til að mynda
fiskveiðar ekki eins lokuð atvinnugrein og þær eru nú á dögum en offjárfesdng yrði
að öllum h'kindum óumflýjanleg.
Alþýðubandalagið vildi breyta eignarréttí á kvóta með því að taka hann af
skipunum (og þ.a.l. eigendum þeirra) og úthluta byggðalögunum. Þá átd að úthluta
útgerðum 1/3 af veiðiheimildum og byggðalögum 2/3 hlutum, en þau myndu
t kjölfarið deila heimildunum á skip sinna heimabyggða svo að veiðirétturinn
héldist óbreyttur við breytínguna. Þingmenn Alþýðubandalagsins htu á þetta sem
grundvallaratriði fiskveiðistjórnunar, því að útgerðarmenn gætu þá ekki lengur
selt skip sín né fengið af þeim sérstakan gróða.53 Byggðarlögin áttu þá að fá
veiðileyfin og meðfylgjandi kvóta endurgjaldslaust, til þess að sporna gegn því að
fiskverkunarfólk stæði eftír með sárt ennið yrði skip selt burm úr sjávarplássi.
Skúh Alexandersson þingmaður Alþýðubandalagsins var sérstaklega mótfalhnn
því að selja veiðileyfin og gera þar með náttúruauðlindina að einhverskonar
tekjustofni fyrir ríkið. Hann sakaði ennfremur ríkisstjórnina um að hafa fengið til
sín þá sérfræðinga sem væru tilbúnir að halda því fram að kvótakerfið gæfi vel af
sér eins og því var háttað og átti bráðabirgðaskýrslan frá 30. september einmitt að
vera gott dæmi um það.54
Þau sjónarmið sem áttu að vega á mótí fyrirkomulagi veiðileyfaúthlutana á
íslensk fiskveiðiskip fólu í sér að dreifa leyfunum á byggðarlögin endurgjaldslaust.
Æskilegt var þó tahð að selja rúmlega fjórðung leyfanna hæstbjóðendum en
sveitastjórnir myndu þá úthluta þeim kvóta sem stæði eftir til skipa innan þeirra
efyin byggðarlags. Átti það að gera kerfið réttíátara gagnvart landsmönnum en
iafnframt gera atvinnuh'fið á landsbyggðinni traustara. Sérstakur auðhndaskattur
Var ekki einu sinni til umfjöllunar á Alþingi. Helsta gagnfynin á veiðileyfagjöld var
Su að þau gætu bitnað illa á sjómönnum og fiskverkunarfólki en væru jafnframt
°*skilegur tekjustofn fyrir íslenska ríkið. Einnig töldu þeir sem héldu á lofti
49 Atþingstíðindi 1987-1988, B 2, d. 1591-1592.
50 Alþingistidindi 1987-1988, B 3, d. 2814.
51 Atþingistióindi 1987-1988, B 3, d. 2901.
^AIþingistiðindi 1987-1988, B 2, d. 1565-1567.
SS Ólafur Ragnar Grímsson, ,,Fiskvciðistefna Alþýðubandalagsins", Dagblaðiö Vísir9. desember 1987, bls. 14.
54 A/þingistiðindi 1987-1988, B 2, d. 1512.
227