Sagnir - 01.06.2016, Blaðsíða 306

birtist oft í því heimildavandi sem erfitt er að leysa. Því er hætt við að of mikið
sé gert úr þætti söguhetjunnar þar sem afskaplega fáar samtímaheimildir eru til
taks til að byggja á. Af þeim sökum er torsótt að staðsetja Hans Jónatan, eins
og höfundur fjallar m.a. um á bls. 178: „I aðra röndina var hann Vestur-Indíi og
Afríkumaður, en á hinn bóginn var hann danskur þegn eins og Islendingar. Og
hann var fljómr að læra og opinn fyrir nýjungum“. Setningar sem þessar bera ágætis
vott um hversu torvelt verkið getur verið þegar heimildaleysi blasir við. Við vimm
harla lítið um víðsýni Hans Jónatans, enda höfum við fáar sem engar frumheildir
frá honum sjálfum. Eftir stendur heldur almenn niðurstaða, sem er hvort tveggja í
senn vandi og hugsanlega eina lausnin um staðsetningu viðfangsefnisins; hann var
maður margra heima (bls. 9-10).
Hans Jónatan. Maðurinn sem stal sjáljum sér er kærkomin viðbót við sögu Islands
og nýlendutímans, sem vonandi sést meira af á komandi árum. Bókin segir frá h'fs-
hlaupi manns sem hlýtur að vera einsdæmi á Islandi. Sem ævisaga teygir hún sig þó
helst til of langt í umfjöllun um afkomendur söguhetjunnar annars vegar og ýmsa
einstaklinga hins vegar, sem koma annars htið við sögu. Ahugavert hefði verið að
beina frekari sjónum að þætti Hans Jónatans í verslunarmálum á Austfjörðum, t.d.
með því að varpa ljósi á tengslanet hans við aðra verslunarstjóra eða kaupmenn,.
sölu á nýlenduvörum o.s.frv. Talsvert af frumheimildum hefði mátt nýta ítarlegar
um það efni. Þá hefði einnig verið áhugavert ef munnmælasögur um Hans Jónatan
hefðu verið rannsakaðar með hhðsjón af frásögnum af þrælum í öðrum löndum,
sérstaklega þeim sem börðust fyrir frelsi. Gagnrýnni nálgun sem og dýpri umfjöllum
um eftirlendufræði hefðu styrkt bókina að mínu mati.
Þrítugasti árgangur Sagna
Sverrir Jakobsson
Margt er óvenjulegt við 30. árgang Sagna. í fyrsta lagi hðu fjögur ár frá
útkomu 29. árgangs þangað til að sá 30. kom út, þannig að segja mætti
að heilt hlaupár hafi skihð þessa tvo árganga. A móti kemur að 30.
árgangurinn er lengri og efnismeiri en fyrri árgangar, alls 290 blaðsíður að lengd.
Þá hafa verið gerðar róttækar breytingar á stærð og úthti tímaritsins, þær róttækustu
frá því að það fékk á sig fast og staðlað form árið 1984. Það hlýtur jafnan að orka
tvímæhs þegar falhð er frá staðh sem miðað hefur verið við áratugum saman en
forsendur þess eru tæplega útskýrðar í innangi ritsins, einungis tekið fram að bryddað
306