Sagnir - 01.06.2016, Blaðsíða 66
Friðrik Hansson
Friðrik Hansson var fæddur þann 23. október 1866 í Hækingsdal í Kjósarsýslu.
Málsmeðferðarnúmer hans í fátækraframfærisskýrslum er 20. Friðriks er fýrst gedð
í Fátækraframfæriskrá árið 1916 en hann virðist hafa þegið styrki frá árinu 1909'27
Astæður fyrir styrkjum til Friðriks eru sagðar ómegð og heilsuleysi bæði Friðriks
og barna hans. Friðrik er sagður heilsuveill og talsvert fatlaður (skýring á fötluninni
kemur þó hvergi fram) og búa við mikla ómegð, en hann og kona hans Jónína
Björgjónasdóttir áttu átta börn, fædd á árunum 1907 til 1920. Heilsufar barnanna
var litlu skárra en heimilsföðurins og voru fjögur þeirra berklaveik. Jómna þáði
einnig styrki á tímabilinu en hún var sveitsett í Hofshreppi í Skagafirði.28 Slæmt
húsnæði Friðriks og fjölskyldu hans hefur sjálfsagt ekki bætt heilsu barna hans og
tvö þeirra létust af berklum á seinni hluta annars áratugarins.29
Friðrik og fjölskylda hans bjó víðsvegar í Reykjavík. Fjölskyldan reyndi allt
það bráðabirgðahúsnæði sem Reykjavíkurbær útvegaði fýrir tekjulága. Hún bjó í
Bjarnaborg frá árinu 1916 til ársins 1919 þegar fjölskyldan flutti í Suðurpólinn.
Þaðan flutti hún í Selbúð í upphafi árs 1921.30 Friðrik og fjölskylda hans fengu
inni í Selbúð vegna þrengsla sem þau bjuggu við í Suðurpól en í skýrslu læknis
um vistarverur fjölskyldunnar var húsnæðið, eitt herbergi og eldhús, sagt alltof
lítið og að berklaveik börn Friðriks ogjónínu þurfi herbergi fyrir sig.31 Friðrik og
fjölskylda hans flutti í íbúð í Selbúð þar sem þau höfðu tvö herbergi.32 Arið 1926
flutti fjölskyldan í húsnæði á Grímstaðaholti í Grímsby, sem Reykjavíkurbær var þá
að reisa.33 Þar bjó fjölskyldan þar til Friðrik ogjónína skildu árið 1930.34
Samantekt um hvern einstakan styrk sem fátækranefnd veitti Friðriki nær fra
árinu 1919 til ársins 1933, en Friðrik hafði þá þegar hlotið frá árinu 1909 til ársins
1919 3.898 krónur og 8 aura. Friðrik var á sextugsaldri þegar fyrstu skýrslur um
hann voru teknar og augljóst að hann hafði ekki líkamsburði, m.a. vegna fötlunar
sinnar, til að vinna þá erfiðisvinnu sem hann sinnti áður. A tímabilinu 1919 til 1926
fékk Friðrik 18.788 krónur og 91 eyri í styrk.35 Friðrik hefur því fengið að meðaltali
2.348 kr og 61 eyri á ári í styrk. Þar sem atvinnuleysi og fötlun Friðriks er víða gefin
sem skýring fyrir því að hann hljóti opinbera aðstoð er ólíklegt að hann hafi haft
aðrar tekjur. Meðalneysluútgjöld hvers heimilis á þessum árum voru 5.789 krónur
og 50 aurar árið 1919 og 5.493 krónur og 50 aurar árið 1924. Þar sem matarinnkaup
27 Skjrsla um fátœkraframfœri i Reykjavik árið 1916 (Reykjavík 1917), bls. 5 og Bsr. Fi/20. Skrá yfir styrki.
28 Skjrsla um fátœkraframfeeri i Reykjavik árið 1916, bls. 5, Skjrsla um fátakraframfœri i Reykjavik árið 1916, bls. 23,
og Bsr. Fi/20. Aðsjónarskýrsla, gerð 1. apríl 1921.
29 „Dánartilkynning“, Morgunblaðið, 21. nóvember 1918, bls. 3 og „Dánartilkynning“, Visir, 5. maí 1920, bls-
30 Bsr. Fi/20. Ferilskrá Friðriks Hanssonar og Aðsjónarskýrsla, gerð 1. apríl 1921, bls. 2.
31 Bsr. Fi/20. Bréf. Jón Hj. Sigurðsson til Borgarstjóra í Reykjavík. Húsnæðisrannsókn gerð 19. mars 1920.
32 Bsr. Fi/20. Aðsjónarskýrsla gerð 1. apríl 1921, bls. 3.
33 Páll Líndal, Reyk/avik. Sögustaður við Sund. A-G (Reykjavík 1986) bls. 170.
34 Bsr. Fi/20. Leyfisbréf til skilnaðar að borði og sæng, dagsett 12. september, 1930.
35 Bsr. Fi/20. Ferilskrá Friðriks Hanssonar.
66