Sagnir - 01.06.2016, Blaðsíða 82

Eru þar allar íbúðir fullskipaðar.“35 Samkvæmt þessu hefúr því nafnið „Suðurpóll“,
sem þarna birtist fyrst á prenti, orðið til meðal almennings fljótlega eftir að fyrsta
húsið var reist. Nafnið festist fljótt við bráðabirgðahúsin enda þótt það hafi aldrei
verið formlega gefið eða skráð sem slíkt hjá bygginganefnd, eins og venja var með
gatnaheiti eða önnur húsaheiti. Almannarómur réði nafninu enda staðurinn sagðut
svo langt fyrir sunnan bæ að nálgaðist suðurpólinn.
Haustið 1917 var hafist handa við næstu áfanga og reis húsið hratt. SuðurpóH
nr. 2 var með hlaðinn grunn, timburklædda grind, einangrað var með sagi og papp1
yst. í húsinu voru 10 íbúðir sem hver var eitt herbergi og eldhús, samtals rúmir 20
fermetrar. Svefnherbergin sneru öll móti suðri og þóttu íbúðirnar að því leyti betfl
en þær fyrri. Áætlaður byggingarkostnaður hússins var rúmar 20 þúsund krónur.J<’
Hús númer tvö og þrjú voru einnig fljót að fyllast. Samkvæmt íbúaskrá Reykja'
víkur árin 1917 og 1918 voru híbýli Suðurpóla samtals 26 talsins þegar allt er talið,
þar af átta einhleypra herbergi, eins og það var kallað, þótt vafi hljóti að leika á að
einn maður hafi haft heilt herbergi út af fyrir sig. Ibúðirnar voru, sem áður segir,
eitt herbergi og eldhús, auk anddyris, sem var sameiginlegt tveimur íbúðum.
Þarna bjuggu samkvæmt íbúaskrá 1917 alls 110 íbúar, þar af 63 börn undir 18 ára
aldri. Heimilisfeðurnir voru samtals 18 karlar, flestir skráðir sjómenn, verkameno
eða erfiðisvinnumenn. Þrjár ekkjur voru skráðar fyrir heimili, aðrir íbúar með
sérstaklega skráða stöðu voru: múrari og trésmiður, ökumaðurfsic], námsmaðuf
og tveir öryrkjar eða sjúklingar. Einungis átta þeirra fúllorðnu voru skráð fædd 1
Reykjavík, sem segir nokkra sögu um fólksflutningana á þessum árum.
Snemma árs 1918 hafði íbúum fjölgað nokkuð eða í 126 manns. Börnin voru
orðin 70 talsins og námspiltar/stúlkur eru fjögur. Svokallaður „Stóripóll“ var svo
tekinn í notkun síðla sama árs, tveggja hæða hús með sömu grunnmynd og „Efri'
og „Neðripóll“sem fyrr segir, en Kálfakot reis síðast: Það var minnsta húsið en með
stærri og betri íbúðir en hin. Þá voru íbúðir Suðurpóls orðnar 46, að einstaklingS'
herbergjunum meðtöldum, og íbúar yfir 300 talsins.
Það er ljóst að börn og unglingar voru í miklum meirihluta íbúa í Pólunum eða
55% til 57% undir 18 ára aldri.
Ráða má af gögnum fátækranefndar að fátækt barnafólk hafi haft forgang við
úthlutun og því markmiði var greinilega náð. Flestar fjölskyldurnar voru með
á bilinu 4 til 7 börn á framfæri eða jafnvel fleiri, en þessar tölur þóttu trúlega
ekkert sérstaklega háar á þessum tíma. Nær allar fjölskyldurnar fengu einhverO
þurfamannastyrk frá bænum til lengri eða skemmri tíma. Sumir eingöngu fyrir
húsaleigunni, en aðrir meira vegna ómegðar, veikinda eða fötlunar.
Fátækrahverfi
Sjálfsagt hefur þessu húsvillta og húsvana fólki þótt gott að komast í nýtt húsnæð1,
jafnvel þótt það ætti að vera til bráðabirgða. En fljótlega komu gallar óvandaðra
35 „Dagbókin“, Morgunblaðið, 15. janúar 1917, bls. 2.
36 „Suðurpóll nr. 2“, Visir, 14. ág. 1917, bls. 4.
82